Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 120. Sayı (Temmuz 2018)

46 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2018 suvecevre.com MAKALE 4. İŞLETMEYE ALMA VE PROSES KONTROLÜ H avasız şartlardaki süreçlerin yaygın tatbikatını yavaşlatan en önemli engeller, bu sistem- lerin havalı sistemlere göre işletme- ye alma devrelerinin uzun olması ve proses kontrolünün hassas olmasıdır. Bundan dolayı araştırmaların çoğu iş- letmeye alma devrelerinin minimizas- yonu ile daha kolay ve etkili proses kontrolü stratejilerinin geliştirilmesi üzerine yoğunlaştırılmıştır. 4.1. İşletmeye Alma 4.1.1. İşletmeye Alma Dönemi Süresi Biyokütle birikim hızı doğal olarak organik maddenin biyokütle dönüşüm hızına (Y) bağlıdır. İşletmeye alma döneminin süresi hedeflenen hacimsel organik yüke (Lv) göre değişir. Düşük hızlı reaktörlerde (Lv=1-5 kg-KOI/ m³-gün) işletmeye alma süresi daha düşük biyokütle konsantrasyonlarında ve daha kısa sürelerde tamamlanır. Buna karşın yüksek hızlılarda (Lv=5- 25 kg-KOI/m³-gün) daha yüksek biyo- kütle konsantrasyonlarına, dolayısıyla da daha uzun sürelere ihtiyaç vardır. F/M oranı 0.5-1.0 kg BOI₅/kg UKM-gün için düşük ve yüksek hızlı havasız şart- lardaki reaktörlerde olması gerekli aktif biyokütle konsantrasyonları sırasıyla 2,000-10,000 mg/lt ve 10,000-50,000 mg/lt aralıklarında kalmalıdır. Düşük biyokütle sentezi, aşı özellikleri ve biyokütle birikme verimine bağlı olarak yüksek hızlı havasız sistemlerde kararlı mikrobiyolojik denge haline ulaşabil- mesi için 2-12 aylık süreler gerekebi- lir. Termofilik şartlardaki sistemlerde Y değeri daha düşük olduğu için bu süre bir yılı bulabilir. İşletmeye alma süresine etki eden faktörler aşağıda belirtilmiştir: • Hedeflenen organik yük ve/veya biyokütle konsantrasyonu • Aşı çamuru kalitesi ve miktarı • Biyokütle birikme verimi • Reaktöre giren atık su içindeki organik maddenin biyokütleye dönüşüm oranı. Anaerobik sistemlerin işletmeye alma devresinde karşılaşılan esas prob- lem, arıtılacak atıksuya uygun mikro- organizma grubunun yetiştirilmesidir. Uygun nitelikte bir aşı çamuru kullanı- larak bu süre kısaltılabilir. Metan bak- terilerinin üreme hızının düşük olması sebebiyle sistemde arzu edilen organik yüklerde kararlı işletme durumuna ula- şılması 4-8 ay sürebilir. Anaerobik reaktörlerde işletmeye PROF. DR. MUSTAFA ÖZTÜRK Atıksuların Havasız Şartlarda Arıtımı Esasları (*) 3. Bölüm (*) Prof. Dr. Mustafa Öztürk’ün Atıksuların Havasız Şartlarda Arıtımı Esasları Kitabı’ndan alınmıştır.