Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 131. Sayı (Haziran 2019)

suvecevre.com 21 06 / 2019 • SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ için işletme planlanan tarihten çok sonra çalışmaya başlayabildi. İki örnekten şu sonucu çıkarabili- riz: Yukarıdaki örneklerden anlaşıldığı gibi, kaliteli su kullanan işletmelerin çok önemli bir girdisi, kaliteli ve mik- tarı yeterli olan su kaynağının temini- dir. Ayrıca, bu ham sudan işletmenin şartlarına en uygun kalitede proses suyunu hazırlayacak olan su uzmanı- nın bulunması da önemlidir. Proses Suyu Kalitesinin Yetersizliği Nedeni ile İşletmeler Zarar eder. İşlet- melerde kullanılan suyun kalitesin- den kaynaklanan sorunlar nedeniyle, işletmelerin ne kadar çok ekonomik zarara uğradığı henüz ülkemizde dile getirilmiyor ve hesaplanmıyor. İşlet- melerdeki bu zararların önlenebilmesi ve tesislerin daha ekonomik şartlarda çalışması için yatırımcının da işletici- nin de “Proses Suyu” konusunda fikir edinmesini öneririz. Yatırımcının suyun genel karak- terini biraz tanımasında yarar görü- yoruz: 1. Su her canlıyı barındıran ve besle- yen bir ortamdır. Su işletmeye gir- diği andan başlayarak içinde canlı üretmeyecek tedbirler alınmalıdır, aksi halde, suda üreyen canlılar işletmenin suya değen cihazlarını bozabilir, ürün kalitesini etkileye- bilir, suda Legionella gibi insana zarar veren bakterileri üretebilir ve bu bakteri işletmede çalışanlara zarar verebilir. (Lejyoner Hastalığı Kontrol Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’e göz atın.) Dikkat: Sudaki canlıların (bakte- rilerin) “dezenfeksiyon” yöntem- leri ile öldürülmesi çok alışılmış bir yöntemdir. Ancak “dezenfeksiyon” yeterli bir önlem değildir. Canlılar öldüğünde suda cesetler oluşur ve bu cesetler kokuşup suyun kalite- sini bozar! Dolayısıyla, doğru olan yöntem canlıları öldürmek değil, öncelikle bu canlıların üremesine engel olmak ve canlıları sudan ayır- maktır. 2. Proses suyu için ışık çok zararlıdır. Çünkü su ışık gördüğünde su içinde bazı canlılar ve özellikle yosun tür- leri üremeye başlar. Dolayısı ile su depoları hiç ışık görmeyecek şekilde tasarlanmalıdır. 3. Atalarımız şöyle demiş: “Akan su pislik tutmaz.” Su depolarının hacmi günlük su ihtiyacının çok üzerindeyse, depoda uzun süre duran suda her tür canlının üreme riski yüksektir. Dolayısı ile, bu büyük hacimli depoların dezenfek- siyon yöntemini yatırım sırasında planlamak iyi olur. 4. Suyun sıcaklığının değişimi, pH derecesinin değişimi ve suyun bir bölümünün buharlaşması sonucu sudaki bazı minerallerin konsantre olması sonucunda suya temas eden ekipmanda kristal birikimler oluşur, bu da sanayide hiç istenmeyen ısı izolasyonu meydana getirir, ayrıca su sisteminde tıkanmalara yol açar ve su debileri azalır. Bu durumlar işletmede bakım duruşlarını sıklaş- tırır ve işletmeyi ekonomik zarara sokar. Sudaki bazı minerallerin katı kristaller oluşturmasını önlemek için sanayi tesisi kuruluşu sırasında önlemler alınması yararlı olur. 5. Soğutma kulesi gibi, proses suyu ile tabii havanın birleştiği ekip- manlarda, mevsime göre, dış havada bulunan toz, katı, polen, bakteri, böcek gibi her mad- deproses suyuna geçer ve bu katılar işletme içindeki chiller, ısı eşanjörü, su deposu gibi yerlerde birikir ve bunun sonucunda birçok işletme sorunu yaşanır ve işletme ekonomik zarar görür. Kuyu Suyu ve Yüzey Suyu Sorunları Ülkemizdeki tesislerin çoğu su ihtiyacını kuyulardan temin etmeye çalışır. Oysa her tesisin altında kaliteli yeraltı suyu bulunmaz, hatta çoğu kez yeterli su bulunmaz. Kuyu suları dış hava ile temas etmediği için dere ve göl sularına kıyasla daha emniyetli sanılır. Ancak, gerek jeolojik sebepler gerekse bölgenin özellikleri sebebiyle kuyu sularında proses sularında hiç istenmeyen maddeler bulunabilir. Binlerce yıl önce oluşan jeolojik değişiklikler nedeniyle, yer altında çürümüş bitkiler tanin gibi renk yapıcı maddeler ve amonyak gibi zararlı maddeler kuyu sularında bulunabilir. Birçok sanayi kuruluşu daha önce tarımsal arazi olan yerlerde kuruluyor. Tarımsal arazilere, bitkiler için yararlı olan fosfatlı ve amonyumlu suni güb- reler verilir. Bu suni gübreler yağmur suları ile toprağın alt katmanlarına taşınır ve yeni kurulan sanayi işlet- mesinin kuyu sularında, işletmeye ve insana zararlı olan amonyak (NH4) ve fosfat (PO4) gibi maddeler bulunabilir. Göl ve dere suları çevre kirliliğine çok açık yerlerdir. Çevre koruma anla- yışı ülkemizde eksik olduğu için maka- ledeki resimlerde görüldüğü gibi kirli Tozlu Ortamda Çalışan Su Soğutma Kulesi Çok Kirli Dere Suları SU DÜNYASI