Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 138. Sayı (Ocak 2020)

48 Su ve Çevre Teknolojileri / Ocak 2020 suvecevre.com dan önce kompakt bir ızgara yapısın- dan geçiyor. Kompakt ızgara sistemi sayesinde iyi bir ön arıtma yapılıyor. İyi bir ön arıtma MBR sistemi için son derece önem taşıyor. İlk etapta 10 mm çapında kapı ızgarası, sonrasında ise 3 mm bir ince ızgarada geçiş yapılıyor. Sonrasında kum tutucu havuz ve tam- bur elekler sayesinde 1 mm’den büyük taneciklerin proses havuzuna alınması engelleniyor. Tesiste her biri 500 m 3 kapasiteye sahip 4 tane proses havuzu bulunuyor. Yani toplamda 2000 m 3 lük bir hacim bulunuyor. Atıksu ilk olarak anok- sik havuza, ardından aerobik havuza geçiş yapıyor. Sonrasında atıksu azot gideriminin sağlanması amacıyla sir- külasyon pompaları ile anoksik havuza geri devir ettiriliyor. Havalandırmalı kısımlarla karbon giderimi sağlanıyor. Sistemde yaklaşık olarak 12 saat ile 20 saat arasından değişen bekleme süresi bulunuyor. Tesislerde yer alan blower- lar, pompalar ve birçok ekipman yerli üretim. Tesiste mümkün olduğunca yerli ekipman kullanımı hedeflenmiş. 2000 m 3 lük proses havuzlar için 2000 m 3 /saat kapasiteye sahip 3 adet blower bulunuyor. Membranların havalandırma ihtiyacını karşılamak amacıyla 4 adet 900 m 3 lük blowerlar bulunuyor. Çıkış yapan atıksular membran tanklarına geçiş yapıyor. Tesiste MEM- TEK tarafında üretilmiş her biri 555 m 2 olan 20 adet membran bulunuyor. Membranların sağlamış olduğu avan- tajlardan biri de son çöktürme havuz- larında olduğu gibi çökeltme süresi- nin beklenmesi gibi bir durumun söz konusu olmaması. Loblu pompalar sayesinde filtrasyon işlemi yapılıyor. Arıtılmış atıksu alıcı ortalama verilirken sudan ayrılma çamur geri devir pompa- ları vasıtasıyla tekrar proses havuzuna aktarılıyor. Bu durumda proses havu- zundaki bakteri popülasyonu 10.000 mg /litre, 12.000 mg/litre aralığına yani konvansiyonel sistemle işletilen bir tesi- sin iki veya üç katına çıkarılabiliyor. Bu da, bakterilerle atıksuyun daha az bek- leme süresinde daha yüksek verim elde edilebilmesine olanak sağlıyor. Membran siteminde belli adımlar bulunuyor. Kimyasal yıkama adımı 3 günde bir gerçekleştiriliyor. Kimyasal depolarda sodyum hipoklorit, strik asit ve hidroklorik asit kullanılıyor. 10 bin litre hacme sahip 2 adet kimyasal depolama tankı ile 500 litre depolama alanına sahip 1 adet tank bulunuyor. 500 litre olan hidroklorik asit 10.000 litre olanlar ise sodyum hipoklorit ve sitrik asit içeriyor. Membran temizliğiyle ilgili yılda, iki ya da üç defa genel ve detaylı kim- yasal temizlik yapılıyor. Membranlar havuzlardan dışarı çıkarılarak yüzeysel bir yıkamaya tabii tutuluyor. Yüzeysel temizleme işlemi yapıldıktan sonra tek- rar MBR havuzlarına indirilerek kim- yasal dozlama işlemi yapılıyor. PH 3 seviyelerine getirilerek işletme mühen- disinin şartlara göre belirlediği zaman diliminde membran kasetleri asidik kullanılmış. Özellikle arsa maliyetleri- nin yüksek seviyede olması membran teknolojilerini, konvansiyonel sitemlere göre avantajlı kılıyor. Remondis Mass firmasının işlet- mede olduğu dönemde 2017 yılının ilk çeyreğinde başlanarak yaklaşık 9 ay süren çalışmalar sonucunda, tesis revize edilerek membran sistemi kuruldu. Daha önce oksidasyon hen- deği ve yüzeysel havalandırıcılar ara- cılığıyla havalandırma gerçekleştirilen tesiste, yapılan düzenlemeler sonra- sında blower ve difüzörlü havalandırma sistemine geçiş yapıldı. Revizyon için yerli membranların kullanımı tercih edilen tesiste, her biri 555 m 2 yüzey alanına sahip 20 modül bulunuyor. Ayrıca tesiste bulunan iki ayrı havuzda onar adet membran modülü ile toplamda 11.100 m 2 ye kadar ulaşan yüzey alanı mevcut. Her bir metre kareden saatte 15 litre su geçişi yaşanıyor, yoğunluk durumuna göre bu seviye 30 litreye kadar çıkartılabiliyor. İki havuz bir birinden bağım- sız bir şekilde çalışabilme olanağına sahip durumda. Bir kısmın temizlik ve bakım işlemi yapılırken diğer kısım çalışabiliyor. Membran sistemleri kon- vansiyonel atıksu arıtma sitemlerine göre biraz daha fazla kurulum maliyeti gerektirebiliyor; ancak konvansiyonel sistemlere göre çok daha az alana ihti- yaç duyması, arsa maliyetlerinin yüksek seviyede olması, proses havuzlarındaki bakteri yoğunluğunun konvansiyonel sistemlere göre 2 kat daha yoğun işle- tilebilmesi ve koliform bakteri giderimi sağlaması itibariyle diğer sistemlere göre üstün bir arıtma sağlıyor. Tesisin işleyişi 1000 mm’lik bir kollektör hattı ile toplanan atıksular, giriş haznesine geliyor. Tesiste 170 m 3 lük 4 giriş terfi pompası bulunuyor. Atıksular pompalar vasıtasıyla proses havuzlarına alınma- İşletme Sorumlusu, Çevre Mühendisi Emre Öztürk TESİS