Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 139. Sayı (Şubat 2020)

suvecevre.com 20 Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2020 SU DÜNYASI Yazarın Notu: Yazımıza “Klor” ile ilgili kelimelerin anlamları ile başlamakta yarar görü- yoruz. Çünkü kimya ilminde kullanılan kelimeler ile piyasa dilinde kullanılan kelimelerin anlamları farklıdır. Kimya İlminde Klor: Tabii sularda, deniz suyunda ve sofra tuzu (NaCl) içinde bulunan (Cl) elementine kim- yada “Klor” adı verilir. Bu tabii elementin dezenfeksiyon özelliği yoktur. Kimya İlminde Klorür: (Cl) elemen- tinin “iyon” halinde olanına (Cl¯ ) “Klorür iyonu” denir. (Cl¯ ) iyonunun dezenfek- siyon özelliği yoktur. Oksijen İçeren Klor Bileşikleri - Klor: (Cl) ve (O) oksijen elementleri içeren ve dezenfeksiyon amacı için kullanılan maddeler kimya ilmi ile insa- nın ürettiği kimyasallardır ve bunlar normal şartlarda tabiatta bulunmaz. Klorlu dezenfektan malzemelerinin halk dilindeki adı “Klor” olduğu için bu yazımızdaki “Klor” kelimesi dezenfek- tan görevi yapan “Klor Bileşiği” olarak algılanmalıdır. DİKKAT: Oksijen içeren klorlu mad- delerdeki “Oksijen, Oksidasyon yolu ile dezenfeksiyon yapan maddedir.” Serbest Klor: Su içinde çözünmüş olan üç klorlu maddenin toplamıdır: Çözünmüş (Cl2) gazı; Hipokloröz asidi (HOCl) ve Hipoklorit iyonu (OCl-). Ser- best klor ölçümü sonucu elde edilen rakam, bu üç maddenin toplamını gös- terir. Aktif Klor: (HOCl¯) Hipokloröz asit. Bağlı Klor: (ClO¯) iyonunun başka maddeler ile birleşmesi sonucu ortaya çıkan maddelerdir. Klor uzun yıllardır dünya üzerinde, değişik kimyasal bileşikleri şeklinde su dezenfeksiyonu için kullanılıyor. 2000’li yılların başında ABD’de yapılan araş- tırmalarda, Klor’un içme sularında bulunan tabii azotlu maddeler ile (NO 3 gibi) birleşmesi sonucu ortaya çıkan ve “Halometan- Trihalometan” ola- rak adlandırılan maddelerin kansero- jen olduğu kanıtlandı. Bunun üzerine ABD’de, şehir suyu yönetmeliklerinde bu kanserojen maddelerin azami değer- leri yeniden belirlendi ve en çok 0,1 mg/L olarak yönetmeliklere girdi. Ülkemizde uygulanan “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Yönetmeliği”nde de bu değer aynıdır (0,1 mg/L). Klor, insana ve gıda ürününe zararlı birçok mikrobu öldürdüğü için ve piya- sada ucuz fiyata temin edildiği için halen ülkelerin birçoğunda kullanılmaktadır. Klor’un öldüremediği ve insan için zararlı birçok mikroorganizma da bulunmak- tadır. Fakat Klor’un öldürdükleri öldü- remediklerinden daha çok olduğu için Klor, hala başarılı bir dezenfektan olarak kabul ediliyor. Ülkemizde, işletmelerde kullanı- lan üç tür klorlu madde şunlardır: Sıvı Klor (Kimya adı ile Sodyum Hipoklorit NaClO), Gaz Klor (Saf Klor Cl₂) ve Toz Klor ( Kalsiyum Hipoklorit). Yük. Müh. Enis Burkut enis@burkut.com.tr KLOR İLE DEZENFEKSİYON TÜM DÜNYADA KULLANILIYOR Klor ile su dezenfeksiyonu dünyada yaygın bir şekilde kullanılmasına rağmen sanıldığı kadar basit bir işlem değildir. Klor ile dezenfeksiyonda başarılı olabilmek için doğru uygulama yöntemlerini bilmeliyiz.