Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 139. Sayı (Şubat 2020)

Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2020 21 suvecevre.com bu dört unsurun önemi çok yüksektir. Onun için bu dört unsurun dezenfek- siyon üzerindeki etkileri beraberce ele alınmalıdır. Suyun pH derecesinin Klor dezen- feksiyonuna etkisi: Tabloda göründüğü gibi su içindeki Aktif Klor miktarının dezenfeksiyona etkisi suyun pH derecesine çok bağ- lıdır. Düşük pH derecesinde Aktif Klor yüksek dezenfeksiyon gücüne sahip- ken, suyun pH derecesi 7,5’in üzerine çıktığında dezenfeksiyon gücü %50’in altına düşer. Bu sebeple, yalnızca sudaki Klor’u ölçmek Klor’un etkisini öğrenmek için yeterli değildir, suyun pH derecesi de ayni anda ölçülmeli ve daha sonra yorum yapılmalıdır. Sıvı Klor uygulamasında bazı engeller olduğu bilinmeli ve uygula- mada bunlar göz önünde bulundurul- malıdır: - Sıvı Klor suyun pH derecesini arttırır, pH derecesi yükseldiğinde Klor’un dezenfeksiyon etkisi azalır (pH etki tablosuna bakın). - Depoda duran sıvı Klor içindeki “Cl” iyonu, özellikle sıcak mevsimlerde, “Cl2”gaz halinde uçar ve bu sıvının dezenfektan özelliği çok azalır. - Sıvı Klor sıvısı içindeki saf Klor ora- nının tespit edilmesinde zorluklar vardır, değişik tarihlerde satın alınan her bidon sıvı Klor’un içindeki saf Klor miktarı farklıdır. Sıvı klor, dozaj pompası ile suya veriliyorsa, her yeni Klor bidonu için dozaj pompası ayarı NOT: Ülkemizde ender kullanılan klor dioksit metodundan bu yazımızda söz etmeyeceğiz. Bu üç tür klorlu maddeden biri, dezenfeksiyon maksadı ile suya veril- diğinde, su içinde “Hipokloröz Asit” (HOCl) oluşur ve bu asit içindeki “OCl¯” iyonu bir OKSİTLEYİCİ olarak dezen- feksiyon görevini yapar. Yani, mikrobu öldüren madde “Cl¯” iyonu değil, “Cl¯” iyonuna bağlı olan aktif oksijenin oluş- turduğu “Oksitleme”dir. “Hipokloröz Asit” (HOCl)’in nasıl oluştuğunu görelim. Sıvı Klor (Sodyum Hipoklorit) suya girdiğinde aşağıdaki kimyasal reaksiyon oluşur:(Sıvı Klor) NaClO + H2O = HOCl + (Kostik) NaOH. Görüldüğü gibi, “Hipokloröz Asit” ile beraber kostik (NaOH) de oluşur, bu nedenle suya sıvı Klor verildiğinde suyun pH derecesi yükselir. Suyun pH derece- sine göre Klor’un dezenfeksiyon gücü değişir, düşük pH’lı sularda KLOR’un dezenfeksiyon gücü daha yüksektir. Gaz Klor suya girince aşağıdaki kimyasal reaksiyon oluşur: (Gaz Klor) Cl2 + H2O = HOCl + (Hidrokloröz Asit) HCl. Görüldüğü gibi, “Hipokloröz Asit” ile beraber Hidroklorik Asit (HCl) de olu- şur, bu nedenle suya gaz KLOR verildi- ğinde suyun pH derecesi azalır. Kalsiyumlu Toz Klor suya girdi- ğinde aşağıdaki reaksiyon oluşur: (Toz Klor) Ca(ClO) 2 + 2 H2O = 2 HOCl + (Kal- siyum Hidroksit) Ca(OH) 2 bu reaksiyon sonucunda istenen “Hipokloröz Asit” ve Kalsiyum Hidroksit oluşur, suyun pH derecesi değişmez. KLOR’un sudaki “Dezenfeksiyon” etkisi dört unsura bağlıdır - Suda bulunan Aktif Klor miktarı (mg/L cinsinden) - Suyun pH derecesi - Serbest Klor’un sudaki mikroplar ile temas süresi - Suyun sıcaklığı. İyi bir dezenfeksiyon uygulamasında yeniden yapılmalı veya sudaki Klor miktarını ölçeren dozaj pompasının hızını ayarlayan tam otomatik çalı- şan sistemler kurulmalıdır. Gaz Klor: Gaz Klor en saf dezen- fektandır. Gaz Klor, diğer Klorlu dezen- fektanlardan daha ucuzdur ve çok daha randımanlı olarak suyu dezenfekte eder, çünkü hem saftır (%100 Klor’dur), hem de suyun pH derecesini biraz düşürür, bu nedenle sıvı Klor’a kıyasla daha az miktarda kullanılır ve çok iyi dezenfek- siyon görevi yapar. Gaz Klor’un suda çözünmesini sağ- lamak için özel bir aparat kullanılır. Bu aparat sayesinde saf olan Klor gazı su içinde kolayca çözünür ve dezenfeksi- yon özelliği olan Klor oluşur. Dikkat: İnsanın teneffüs ettiği havada gaz Klor bulunması insanı zehir- ler. Bu nedenle, Gaz Klor’un uygulanma- sında, kullanıcı için çok detaylı emni- Aktif KLOR’un pH Aktif Olma Oranı 5.0 100 6.0 96 7.0 75 7.2 66 7.5 48 7.8 33 8.0 22 Resim 1. Hassas Ölçümlü Tam Otomatik Klorlama