Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 140. Sayı (Mart 2020)

52 Su ve Çevre Teknolojileri / Mart 2020 suvecevre.com üstlendiklerini ortaya çıkardı. Nano teknolojideki bu keşif 2006 yılının yaz aylarında yayınlanan bir makale ile bilim dünyasına duyurulduğunda geniş bir yankı buldu. Her bir bakteriyel nanotelin çapı 10 nanometre ve bunların oluştur- duğu destelerin genişliği ise 150 nanometre gibi çok küçük değer olarak ölçüldü. Bunlar bazen onlarca mikron genişli- ğinde ve yüzlerce mikron uzunluğunda olabiliyorlar (Şekil 1). Dr. Yuri Gorby minicik elektriksel iletken tellerin mik- ropların kendi hücre zarlarından filizlendirdiğini keşfetti- ğinde, bunun anatomik olarak olağan dışı bir şey olduğunu düşündü. Bu olaya mikrobun metal değişim fizyolojisinin sebep olduğuna karar verdi. Bakteriler elektrik olarak iletken küçücük telleri kendi hücre zarlarında büyütürler. Bundan başka bakteriler, elektronik bir şebeke oluşumuna benzer biçimde diğerlerine bağlıdır. Yeraltında bakteriler tarafından yaratılan böyle yaşam tarzı gerçekte toprağın doğal özelliğini değiştirebilir. Dr. Yuri Gorby ile ulaşılan bu en son bulgu yer- bilimlerinde “Biojeofizik” (Biogeophysics) diye adlandırılan bir araştırma alanının ortaya çıkışını hızlandırdı. BIOJEOFIZIK Biojeofizik, jeolojik ortamlardaki mikrobik etkileşimle- rin jeofizik imzası ile ilgili olan ve hızla gelişen bir yerbilim disiplinidir. Yer içinin basit fiziksel ve kimyasal özelliklerini ölçen standart jeofizik yöntemler dışında kayaçlar içinde daha önemli bilgileri ortaya koyan bir yöntem olarak son on yıllık dönem içerisinde Biojeofizik önem kazanıyor. Yer içinde mikrobik ortamların belirlenmesi, mikrobik çoğalma- nın izlenmesi ve mikrop – mineral etkileşimlerinin ortaya konulmasında Biojeofizik araştırmalar başarılı uygulamalarla öne çıkıyor. Jeolojik kayaçların yapısını bozarak onların özel- liklerini değiştiren pek çok mikrobik faaliyetler Biojeofiziğin başlıca sinyal kaynağı oluyor. Mikrobik hücreler ve bunların birbirlerine veya bulun- dukları yüzeylere yapışmaları ile oluşan mikro – organizma kümelerinin oluşumunun doğrudan saptanması Biojeofi- zik yönteminin ilgilendiği konular arasında yer aldı. Aynı zamanda Mikrobik yaşam sırasında gerçekleşen tüm kimyasal tepkimeler, mikrop kökenli redoks (kimyasal indirgenme yada yükseltgenme) süreçleri, biojeokimyasal ve mikrop – mine- ral dönüşümlerinin anlaşılması yine Biojeofizik yönteminin araştırma alanına girmektedir. Jeolojik bilgilere göre mikropların yerkürede varoluşu en azından 550 milyon yıldan daha eskidir. Mikroplar yer kürenin pratik olarak öğrenilip anlaşılmasına katkı verirler. Mikrop, minicik organizmalar için tanımlayıcı bir ifadedir. Bu minicik organizmalar yalın bir gözle görülemezler. Mikroplar başlıca bakteri ve arkebakteri (yani çekirdeği olmayan tek hücreli canlı) diye isimlendirilen canlılardır. Virüsler ise mikropların başlıca bir türüdür (Şekil 2). Virüsler yaşayan organizmalar diye sınıflandırılabilir. Buradaki konumuzda ele aldığımız gibi mikroplar çevresel sistemleri ve ortamları değiştirmekte rol oynarlar. BIOJEOFIZIK ARAŞTIRMALAR Mikro organizmalar her yerde yaygın olarak varlıklarını sürdürürler. Yeriçinin yüzeye yakın kesimlerinde ancak birkaç metre derinliğe kadar uzanan bitkisel örtü topraklarda bulun- duğu gibi daha derinlerde örneğin yer kabuğunun onlarca kilometre derinliklere uzanan kesimlerdeki jeolojik ortamlar da onların yaşam bölgeleridir. Derin okyanus bölgelerinde bulundukları gibi jeotermal kaynaklar, kutuplardaki buzullar, asidik ya da alkalin özellik içeren etrafımızdaki alanlarda bulunarak yaşamlarını sürdürürler. Mikro organizmalar Dünya'nın ve atmosferin evrimi hak- kındaki bulguları vererek, onların milyonlarca yıl ile tarifle- nen jeolojik evrelerin hangisinde oluştuğuna ilişkin işaret- leri gösterirler. Yer küre oluşum evrelerinin mineral türleri ile açıklanmasında mikro organizmalar rol oynar. Jeolojik ortamda mikro organizmalar, etrafı çevreleyen ortamın kim- Şekil 1. Çok duyarlı bir sayısal voltmetre ile ölçülebilecek düzeydeki çok küçük akımları üreten bakterilerin elektron mikroskobundaki görüntüsü (üstte), floresan ışığındaki mikroskopik görüntüsü (altta) MAKALE

RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=