Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 144. Sayı (Temmuz 2020)

24 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2020 suvecevre.com Tablo 1. İstanbul’da Asya ve Avrupa Bölgelerinde en Uzun İki Dere (3), (5) Dere Havzası Dere Uzunluğu Derenin Fiziki Yapısı Doğal Sistem Kapalı Kesit Sistem Açık Kanal Sistem Riva Üst Dere Havzası Riva, Fındıklık, Saklı 455.679 386.740 8.081 60.858 Güney Haliç Dereleri Alibeyköy-Küçükköy, İslambey,10.Yıl, Bayrampaşa, Ayvalı-Çırpıcı 86.196 12.618 58.590 14.988 Şekil 4. Kağıthane Deresi mevcut hali (8) Bu tablodan görüldüğü gibi Riva Deresi Bölgesi yoğun bir iskan bölgesi olmdığı için derenin halen yüzde 85’i doğal halindedir. Buna karşılık Güney Haliç Dereleri Bölgesi nerede ise tamamen kentleştiği için derelerinin yüzde 15’i doğal haldedir. 2. İSTANBUL’DAKİ DERELERİN FİZİKİ YAPISINDAN ÖRNEKLER 2.1 Olumlu Örnekler Şekil 1’de görülen muhtelif en kesitlere İstanbul’da da rast- lanmaktadır. İSKİ çalışmalarında planlanan Şekil 3’te görülen Hacet Dere Peyzaj Projesi kalkınmış batı ülkelerinde rastlanan ideal dere planlamalarına büyük bir benzerlik göstermektedir. 1970’li yıllardan beri geliştirilen Haliç projeleri kapsamında düzenlemesi yapılan ve Şekil 4’de görülen Kağıthane Deresi düzenlemesi İstanbul’da benim gördüğüm mevcut tüm dere ıslahı projeleri arasında peyzaj şartlarını en üst seviyede sağ- layan bir çalışmadır (8) 2.2 Olumsuz Örnekler Bu anlatılanlara karşılık bugün İstanbul’un meskün böl- gelerinin birçoğunda dereler doğal özeliklerini kayıp etmiş olup kapalı kesit ile tonöz ve açık kanalet kesit şeklindedirler. Bu yapılar çoğunlukla betonarme olarak inşa edilmiştir. Geç- mişte; doğal yapısıyla kent ve kentliyle bağı güçlü olan dere ve vadileri, zamanla çevresindeki yapı yoğunluğunun, ezici baskısıyla artan beton yüzey alanları nedeniyle kentle bağını koparmıştır (3). Genellikle dere yatakları işgale uğradığı için dere ıslah yapıları şekil 5a ve Şekil 3b’de görüldüğü buluna- bilen yerlere göre ayarlanarak dere ıslahı gerçekleştirilmiştir. Bu iki örnekten görüldüğü gibi ıslah edilen dereler Şekil 4’te olduğu gibi doğal sistemlerini koruyamamışlardır. Şekil 5c’de ise yapılan ıslah çalışması ile sorun çözülmüş olmasına rağmen dere tamamen kaybolmuş ve derenin yeni yol almıştır. Şekil 3. Hacet Dere Peyzaj Projesi (8) Şekil 5a. Dere yakınındaki gecekondular nedeniyle uyarlanan kesit (8) YORUM