Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 144. Sayı (Temmuz 2020)

30 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2020 suvecevre.com YORUM 9 Eylül 2009 tarihinde meydana gelen bu taşkında Aya- mama Deresi’nde m 2’ye düşen yağış miktarı 500 yıllık ortala- manın üzerinde olduğundan can ve mal güvenliğini tehlikeye düşüren sonuçlarla karşılaşmıştır (1). Marmara Denizi ile E-5 karayolu arasında 3,8 km’lik dere ıslahı İSKİ tarafından yapılmaktadır. E-5 ile TEM Otoyolu arası 8,2 km’lik kısım Olimpiyat Köy Yolu projesi ile paralel yürütülen proje kapsamında ıslah edilecektir. TEM Otoyolu ile Başakşehir arası ıslah edilmiştir. Kalan 2.650 m’lik bölüm için çalışma devam etmektedir. Memba ile TEM Otoyolu arası 9 km’lik kısım yerleşimin olmadığı askeri bölgeden geçmektedir. İSKİ tarafından Ayamama Deresi’nde 500 yıllık yağış debisi dikkate alınarak projelendirilen ve yürütülen toplam 8.3 kilometrelik ıslah çalışmalarına 28 Ağustos 2008 tari- hinde başlanmıştır. Islah çalışmalarının taşkınları etkileyecek 6,8 kilometrelik bölümü bitirilmiştir. Geriye kalan ve taşkın olması durumunda önem arz etmeyen 1,5 kilometrelik kısmı, kamulaştırma sorunları nedeniyle halen bitirilememiştir. Bura- daki dere ıslahında, sorunlu olan yol ve kavşak geçişlerindeki kesitlerin genişletilmesi, yetersiz ve düzensiz olan dere güzer- gâhının düzeltilerek sel riskinin ortadan kaldırılması amaç- lanmıştır. Yapılan çalışmalarla dere yatağı 4 kat genişletilmiş, dere güzergahında yer alan kaçak ve dere alanına girmiş 119 yapının da yıkımı gerçekleştirilmiştir. Bu derenin muhtelif yerlerinde önemli taşkınlar oluş- muştur. Bunlardan en önemlisi, İSTOÇ’un batısında İkitelli bağlantı yolu ve Basınekspres (havaalanı yolu) yolu civarında önemli can ve mal kayıpları olmuştur. Başakşehir 4. ve 5. etap bölgesinden güneye doğru akışı olan ayamama deresine, doğudaki askeri alan içinden adı belirlenemeyen bir dere daha katılmaktadır. Katılım noktasından 1.5 km doğuda askeri alan içinde bu dere üzerinde bir gölet bulunmaktadır. Ayamama deresinin, tır parkı civarında katlı kavşak altından bir menfezle geçişi bulunmaktadır. Bu menfezin su akış açıklığının yeterli olmaması nedeniyle göllenme başlamıştır. Çukur bir çanağı andıran bu alan içinde kontrolsüz yapay dolgu ile tır parkının bulunması, bu unsurların suyun kaldırma kuvveti etkisiyle sürüklenerek orada bulunan karayolu köprü geçişini (İkitelli bağlantı yolu köprü geçişi) tıkaması sonucunda su birikimi daha da artmış ve bu esnada önemli can ve mal kayıpları oluşmuştur. TIR parkının devamında Basınekspres yolu İkitelli köprüsü civarında da yine yer yer yol altından menfezlerle geçişi sağlanan dere bu kesimlerde aşırı su miktarlarının gelimi sonucunda şişmiş ve sellenme gerçekleşmiştir (Şekil 8). Bu bölgede de yine önemli can ve mal kayıpları yaşanmıştır. “gelmesi” yerine “besleme” ve “sellenme”yerine “baskın” daha uygun olur? Şekil 7c. Daratılmış dere kesiti(12) Şekil 8. Aşırı su beslenmesi sonucunda E5’de meydana gelen sellenme (12)