Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 144. Sayı (Temmuz 2020)

54 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2020 suvecevre.com çalışma noktasının değişmesinden anlaşılır.) Pompa Sistemlerinde Enerji Verimlilik Çalışmaları Pompa sisteminde performans düşüklüğünün sebebinin doğru anla- şılmasından sonra proses inceleme- sine geçilir. Pompaya bağlı çalışan ve etkileşim halinde olan tüm bileşenlerin dikkatli incelenmesi ve iyi anlaşılması gerekmektedir. Akışkanın geçtiği tesi- satın çapı, uzunluğu, malzemesi, üze- rindeki ısı değiştiriciler, vanalar, oransal kontrol sistemleri vb. tüm sistem bile- şenleri incelendikten sonra sistemin akış şeması oluşturulmalıdır. Sistemin ince- lenmesi ve doğru anlaşılması bize debi ve basıncın sistemde nasıl değişeceğini gösterir. Pompa sistemlerinin gerekti- ğinden daha büyük tasarlanması bilinen en büyük hatadır. Genellikle işletmenin değişebileceği düşünülen debi ihtiyaç- ları ya da işletmelerdeki teknik perso- nellerin ihtiyatlı davranmak istemesi bu hataya sebebiyet vermektedir. Pompa sistemlerinin gereğinden büyük tasar- lanması aşırı basınç kayıpları oluşturur ve fazladan güç tüketimine sebep olur. Her sistemin kendine özgü bir çalışma noktası vardır. Önemli olan sistemin nominal yük talebini doğru belirlemek ve pompaları bu talebe göre seçmek- tir. Özellikle ısıtma/soğutma, kullanım suyu, arıtma prosesleri değişken yük- lere sahiptir. Değişken yüklerin olduğu sistemlerde çalışma noktasını pompa eğrisinin içinde tutmak oldukça önem- lidir. Burada basınç kaybı hesabı doğru yapıldıktan sonra sistemin değişen talepleri de hesaba katılmalı ve gere- kiyorsa sürücü kontrolü sağlanmalıdır. Debi, Akım, Basınç Ölçümleri ve Güç Denklemleri Pompa sistemlerinde enerji verimli- liği çalışmaları mutlaka ölçümlerle des- teklenmelidir. Ultrasonik debimetreler, manometreler ve enerji analizörleri enerji verimliliği çalışmalarının önemli ekipmanlarıdır. Hatta takılan mano- metrelerden basınç değerleri okunur, aynı anda basma hattına takılmış olan transduserler yardımıyla debimetre- den anlık debi alınır. Enerji analizörü kullanılarak akım ve güç değerleri tes- pit edilir. Tüm bu değerler formüllere yerleştirilerek pompanın anlık hidrolik verimliliği hesaplanır. Burada transdu- serlerin koyulduğu noktalar önemlidir. Transduserler, tesisatın akış yukarı tara- fında 10 çap uzunluğunda, akış aşağı tarafında ise 5 çap uzunluğunda düz boru üzerinde yerleştirilmelidir. Tüm ölçümler tamamlanıp değerler ortaya çıkartıldığında pompaların tesi- satta verimli noktalarda çalışıp çalış- madığı belirlenir. Pompalar mevcut durumlarında verimsiz bir noktada çalı- şıyorlarsa, pompa yenileme için tasarruf değerleri ve yatırımın geri ödeme süre- leri hesaplanarak rapor halinde sunulur. Doğru noktalarda çalışacak verimli pompaların değişimi sonrasında enerji verimliliği durumu, sonuçları değerlen- dirmek için saha verilerinin kontrolü, sistem verimliliğine etkisi güç denklem- leri kullanılarak yorumlanabilir. Ayrıca çalışmalar sırasında sistemde yeniden belirlenen debi ve basma yüksekliği değerlerinin enerji verimliliğine katkısı da analiz edilir. Pompa sistemlerinde enerji verimli- liği çalışmalarını aşağıdaki şekilde özet- leyebiliriz. 1. Tesisteki verimlilik çalışması yapılacak pompa grubu belirlenir. 2. Tesisteki pompa gruplarının kullanım sıklığı ve amacı belirlenir. 3. Pompaların yıllık çalışma süreleri çıkarılır, paralel ve seri çalışan pompalar belirlenir. 4. Pompalar çalışırken debi ve basınç değerlerinin gün içindeki değişimi incelenir. 5. Akış kontrolünün nasıl yapıldığı incelenir. 6. Pompaların hangi sıklıkta bakıma alındığı tespit edilir. Endüstriyel tesislerde yaptığımız enerji verimliliği çalışmalarının yönetim sürecini sizlerle paylaştık. Yaptığımız bu çalışmalardaki en büyük motivasyonu- muz dünyamıza ve canlıların geleceğine ciddi bir yatırım yaptığımıza olan inan- cımızdır. Enerji yöneticileri ve sektörde çalışan mühendislerin çabalarının ise tek başına yeterli olamayacağı kesindir. Enerji yöneticisi ve mühendislerin çalış- maları sahiplenmesi kadar hükümetle- rin ve sanayicilerin strateji geliştirmesi, planlama yapılması, potansiyellerin belirlenmesi, uygulama ve operasyon kontrolü, izleme/ölçme ve kontrol sürekliliği, enerji verimliliği çalışmaların- daki olmazsa olmazlardır. Dünyanın sera gazı salımındaki hedef rakamlarına ulaş- mak için sektörümüze önemli bir görev düşüyor. Bu görevi yerine getirmek için sektörde çalışan teknik personelin enerji verimliliği çalışmalarına odaklanması ise hayati önemdedir. Kaynaklar 1. www.iklimadaleti.org 2. www.iklimin.org 3. www.enverportal.yegm.gov.tr 4. www.globalcarbonatlas.org 5. www.worldometers.info 6. UNIDO ve YEGM Kaynakları 7. Dünya Enerji Konseyi 2019 Durum Raporu n Enerji Verimliliği Çalışmaları Şık Makas Tekstil / Tokat GÖRÜŞ