Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 151. Sayı (Şubat 2021)

suvecevre.com 24 Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2021 SU DÜNYASI Yük. Müh. Enis Burkut enis@burkut.com.tr OZON GAZI ILE SU DEZENFEKSIYONU En çok şehir suyu dezenfeksiyonunda kullanılan ozon gazının dünyadaki uygulamaları 100 yıldan daha çoktur. Su dezenfeksiyonu yanında ozon gazı hava dezenfeksiyonu ve daha birçok maksat için de kullanılır. Yazarın notu: Bu yazımız ozon gazı hakkında “fikir vermek” amacı ile kaleme alınmıştır. Ozon gazının korozif ve tehlikeli olduğunu hatırlatır, ozon gazı yatırımında ve ozon gazı uygula- masında tecrübeli bir kuruluş ile çalı- şılmasını öneririz. Tabiatta ozon, atmosferin en yük- sek tabakalarında güneş ışığının tesiri ile tabii şekilde oluşur. İnsanın yaşa- dığı normal tabiat şartlarında ozon gazı bulunmaz, suni olarak üretilir; ancak ozon gazının ömrü çok kısa olur, ozon gazı kısa zamanda tekrar oksijen mole- külüne dönüşür veya oksitlediği bir madde ile birleşerek tükenir. Ozon gazı dünyada 1900 yılı baş- larından beri başarılı bir şekilde su dezenfeksiyonunda kullanılmaktadır. Özellikle şehir suyu dezenfeksiyonunda ozonun çok eski bir tarihi vardır ve şu anda Avrupa şehir ve kasabalarının bir çoğunun şebeke suyu ozon gazı ile dezenfekte edilmektedir. Klor’un (Sodyum Hipoklorit) azotlu maddeler ile birleşmesi sonucu ortaya çıkan kim- yasalların insana zararlı olduğu ispat edildikten sonra dünyada ozon gazı- nın su dezenfeksiyonunda kullanılması daha da önem taşımaktadır. Ozon Gazı Üretimi: Tabii oksijen moleküllerinin (O₂) yüksek elektrik gerilimi (8000-15000 Volt) altında bırakılması yöntemi ile suni olarak ozon gazı üretilebilir. Ozon gazı kimyada O3 olarak sem- bolleştirilir, oysa, ozon gazının davranışı O3 gibi değil “iyonize oksijen” gibidir, yani (O₁) gibidir. Neden ozon gazının (O₁) gibi davrandığını düşünüyoruz? Çünkü ozon gazı çok hızlı bir şekilde birçok maddeyi okside eder, ayrıca, suda topaklayıcı gibi davranır ve mik- roskobik katıların topaklaşmasını sağ- lar. Ozon gazı üretildikten çok kısa bir süre içinde tekrar tabii oksijene (O₂) dönüşür. Ozon gazının çok kısa ömürlü olması sebebi ile ozon gazı stoklana- maz ve taşınamaz; bu nedenle ozon üretimi ozonun kullanıldığı yerin yakı- nına yerleştirilen ozon üretici cihazlar ile yapılır. Ozon Gazı’nın İnsana Zararı Ozon gazı insan için zehirleyici sayılırsa da pratikte, ozon gazı pek tehlikeli değildir. Çünkü ozon gazı- nın stoğu yoktur, ozon üretici cihazın çalışması durduğu an ozon üretimi sona erer; ayrıca, işletici için tehlike riski azdır; çünkü ozon gazının güçlü kokusu anında hissedildiğinden, kişi o Ozon Gazı Üretici 3000 gram saat