Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 151. Sayı (Şubat 2021)

Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2021 25 suvecevre.com ortamdan dışarı çıkar; sistemde ozon kaçağı olduğunda derhal ozon gazı üre- timi durdurulur ve tehlike riski ortadan kalkar. Su Dezenfeksiyonunda Ozon - Klor Karşılaştırılması Ozon gazının dünyada en çok kul- lanıldığı alan su dezenfeksiyonudur. Alışılagelmiş klor ile dezenfeksiyona kıyasla ozon gazı ile dezenfeksiyonun birçok avantajı bulunur: 1. Klor sudaki bazı istenmeyenleri okside ederken, kalıcı ve zararlı kimyasallar da oluşturur. Klorun oluşturduğu bu kimyasallar suyun lezzetini ve kokusunu bozar. Ozon gazı ise “iyo- nize olmuş oksijen” gibi davranır, dezenfeksiyon görevini çok hızlı yapar, sudaki bazı maddeleri okside eder, arta kalan ozon molekülleri ise çok kısa bir süre içinde tabii oksijene dönüşür: Sonuçta, ozon istenmeyen kimyasallar oluşturmaz. 2. Ozon gazının klorda hiç olmayan bir avantajı da TOPAKLAYICI (Flokü- lasyon) özelliğidir: Ozon gazı İYO- NİZE OKSİJEN gibi davrandığından su içinde bulunan çok küçük par- tiküller üzerinde "Topaklayıcı" rol oynar, ozon gazının bu yeteneği sayesinde küçük katılar birbirleri ile birleşerek daha büyük katılar oluşturur, büyük katılar filtrede kolayca tutulur ve sonuçta suyun filtrelenmesi çok kolaylaşır. ABD – Los Angeles kenti için yeni su hazırlama sistemi kurulacağı sırada yapılan araştırmada, ozon gazının “Topaklayıcı” özellikleri üzerinde rakamsal araştırmalar yapılmış ve teknik bildirilerde yayınlanmıştır. 3. Suyun pH derecesi klor ile dezen- feksiyonda çok önemlidir. Suyun pH derecesi 7,5 altında değilse, klorun suda oluşturduğu ve esas dezenfeksiyonu yapan Hipok- loröz Asit "HOCl" yeterli miktarda oluşmaz ve dezenfeksiyon yeterli olmaz. Ozon gazının suda çözün- mesi ve dezenfeksiyon yetisi suyun pH derecesine göre daha az değiş- kendir. 4. İşletmecilik açısından ozon çok avantajlıdır. Ortam havası içindeki oksijenden üretilen ozon gazı, işlet- meciye çok kolaylıklar sağlar: Satın alma bu işle ilgilenmez, satın alı- nan madde olmadığına göre kalite kontrol görevi de olmaz, depolama, dozajlama noktasına kimyasal taşıma gibi işler de olmaz. 5. Klorun suda kalıcı olması nedeni ile Klor suya fazla verilemez ve hassas klor dozajı çok önem taşır. Oysa ozon gazının suya fazlaca verilme- sinde önemli bir sorun oluşmaz, çünkü ozon gazı kısa bir süre sonra tabii oksijene dönüşür. Ozon Gazının Konsantrasyonu Ozon gazından söz ederken muhakkak “Ozon gazının konsantras- yonu”ndan da söz etmek gerekir, çünkü ozon üreticilerinin ürettiği gaz içinde yalnızca ozon gazı bulunmaz, hatta üretilen gaz içinde ozon gazından daha çok tabii oksijen ve tabii azot gazları bulunur. Bu sebeple, özellikle bir ozon sistemi satın alınırken, sistemin hangi konsantrasyonda ozon gazı ürettiğini sorgulamak ve bu konuda doğru bilgiye ulaşmak yararlı olur. Ozon üretmek için ozon jenera- törüne verilen oksijen – azot karışımı havanın ancak küçük bir bölümü ozon gazına dönüşür. Klasik ozon üreticile- rinin ürettiği ozon gazının konsantras- yonu genelde düşüktür. Burada çok önemli bir hususa dikkat çekmek istiyo- ruz : %1 konsantrasyonda ozon gazı içe- ren bir karışımdan iki misli kullanılarak, %2 konsantrasyonda ozon gazı içeren gazın yaptığı dezenfeksiyon yaptırıla- maz. Çünkü araştırmalar göstermiştir ki ozon gazının suda çözünme kabili- yeti ozon gazının konsantrasyonu ile direkt orantılıdır. Örneğin 25 °C suda, %1 konsantrasyonda ozon gazı en çok 3,5 mg/L çözünebilir, %3 konsantras- yonda ozon gazı bu suda 10,58 mg/L kadar çözünür. Yüksek konsantrasyon- daki ozon gazı suda çok daha kolay çözünerek suyun etkili bir şekilde ve hızlıca dezenfeksiyonunu sağlar. Bu sebeple, yüksek konsantrasyonda ozon gazı üreten sistemler kullanılarak daha az enerji ile daha etkili dezenfeksiyon yapılır. Suyun Sıcaklığının Ozonlamaya Etkisi Ozon gazı normal tabiat şartlarında en kısa zamanda tabii oksijene (O₂) dönüşür. Bu “en kısa zaman” suyun sıcaklığı ile ilgilidir. Yaptığımız deney- lerde su sıcaklığının 6° - 7°C olduğu Kuyu Suyu Ozonlama Sistemi Ozon Konsantrasyonuna göre Ozon Çözünüm Oranı Tablosu: (Su sıcaklığı 25° C için) Konsantrasyon % 1 % 2 % 3 Suda Çözünürlük 3,53 mg/lt 7,05 mg/lt 10,58 mg/lt