Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 151. Sayı (Şubat 2021)

58 Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2021 suvecevre.com neden olmuştur. • Azalan gelirlerle yatırım harcama- ları azalmaktadır. Salgın döneminde gelirlerin azalması ve bakım işle- rinin önceliklendirilmesi sebebiyle yeni yatırım projeleri önemli ölçüde azalmıştır. Global Water Intelligence (GWI), su sektöründeki yatırım har- camalarının 2020-2021 döneminde global düzeyde %7 oranında düşüş göstereceğini tahmin etmektedir. Amerikan Su İşleri Birliği (AWWA) ise Amerika Birleşik Devletleri su sektöründeki yatırımların 5 milyar USD azalacağını tahmin etmektedir. • Birçok ülke, su ve kanalizasyon hizmeti gelirlerini azaltıcı tedbir- leri devreye sokmuştur. Özellikle düşük gelirli hanelerin su fatura- larının iptali veya ertelenmesi en çok uygulanan tedbir olmuştur. Örneğin, Brezilya’da bir su şirketi düşük gelirli abonelere 3 aylık süreyle bedelsiz su temin etmiş ve aynı süre içerisinde tarifelerinde herhangi bir değişikliğe gitmemiş- tir. Şili’de ise bir su şirketi bölgede OHAL ilan edilmesini müteakip merkezi hükümet ile mutabakatla düşük gelirli abonelerinin aylık 10 m3’e kadar olan su kullanımların- dan ücret almamıştır. Ödenmemiş olan tutarların OHAL’den sonraki 12 ayda eşit taksitte, herhangi bir ceza veya faiz tahakkuk edilmeden geri ödenmesi öngörülmüştür. Dünya Bankası, su sektörünün kesintisiz hizmet vermesinin salgınla mücadeledeki kritik önemine vurgu yaparak, salgınlara karşı esneklik kazanmak üzere otomasyon (müşteri hizmetleri dahil) ve uzaktan kontrol sistemlerine yatırım yapılmasını tav- siye etmektedir. Nitekim GWI, COVID- 19 sebebiyle dijital çözümlere yapılan yatırımların global düzeyde yıllık %8 artmasını öngörmektedir. “COVID-19’un Mega Kentlerin Su Yönetimine Etkisi” teması altında UNESCO tarafından düzenlenen uluslararası çalıştayda, Dünya Bankasının raporunda değinilen hususların dışında etkilerin de tecrübe edildiği ilgili ülkenin temsilcilerince ifade edilmiştir. Salgının Su Arıtımına Etkileri ve Alınan Önlemler İçme sularının arıtımı su hizmetinin en kritik aşamalarından biridir. Salgın sürecinde, ham suyun kaynağına, kali- tesine, şebekenin uzunluğuna ve ne kadar sağlıklı olduğuna bağlı olarak içme suyu arıtma tesislerinde değişik- lik ihtiyaçları ortaya çıkmış, gelirdeki ve aktif personel sayısındaki düşüşe bağlı zorluklarla karşılaşılmıştır. Bazı arıtma tesislerinin işletilmesi için gereken elektrik ve kimyasal temininde güçlük- ler yaşanmıştır. Özellikle yurt dışından gelen aktif karbon gibi kimyasalların ve bakım onarım faaliyetlerinde kullanılan yedek parçaların ve ekipmanların teda- rikinde, gümrükte yaşanan gecikmeler ve kur değişimlerinden dolayı zorluk- larla karşılaşıldığı belirtilmiştir. Arıtma tesisi proseslerinde yapılan en büyük değişiklik, dozlanan kimya- salların ve özellikle şebekeye verilen artık klor miktarının artırılması olmuş- tur. Arıtma tesisi çıkışı ve şebekenin çeşitli noktalarında su kalitesinin takibi amacıyla yapılan kontrollerin sıklığı artırılmıştır. Merkezi arıtma tesisleri- nin dışında, yerel su kaynaklarından su temin edilen yerleşimler bulunmaktadır. Bu su kaynaklarından yerel şebekeye verilen suda klor miktarı artırılmış ve kontroller sıklaştırılmıştır. Tüm bu önlemlerin yanı sıra, arıt- mada değişiklik yapılmasına gerek olmadan, Sağlık Bakanlığının “İnsani Tüketimli Amaçlar Hakkındaki Yönet- melik” kriterlerine uygun su vermeye devam eden idareler de bulunmaktadır. Beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan salgınla birlikte tesislerin mevcut Risk Değerlendirme Raporları, Acil Eylem Planları ve İşletme Planlarının güncel- lenmesi kaçınılmaz olmuştur. COVID-19 Salgınında İçme Sularındaki Virüsler ve İçme Suyu Dezenfeksiyonu Atıksular, yüzeysel su kaynaklarına, rezervuarlara, yeraltı sularına veya basınç altında olmayan şehir içme suyu şebekelerine karışabilir. Bunun netice- sinde, virüsler (adenovirüs, hepatit A ve E virüsleri, rotavirüs gibi), bakteriler (kolera bakterisi), parazitler (giardia, kriptosprodiyum) sudan kaynaklanan hastalıklara sebep olabilir. İçme suyu RAPOR