Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 154. Sayı (Mayıs 2021)

suvecevre.com 36 Su ve Çevre Teknolojileri / Mayıs 2021 RAPOR zaman toprağa azot, fosfor ve başka kimyasalları bırakarak kullanılır. Azot doğada bol miktarda bulunan ve bitkilerin büyümesi için vazgeçilmez olan bir kimyasal elementtir. Ancak, mahsuller için kullanılan azotun bir kısmı bitkilere ulaşmaz. Verilen gübre miktarı bitkinin alabileceğinden fazla olabilir veya bitkinin büyüme döneminde verilmemiş olabilir. Bu fazla azot, su kaynaklarına karışır ve orada su bitkilerinin ve alglerin büyümesini destekleyerek ötrofikasyon olarak bilinen bir sürece neden olur. Bu ekstra büyüme sudaki oksi- jeni tüketerek onu diğer hayvan ve bitki türleri için yaşanmaz hale getirir. Tarımda kullanılan pestisitler, mahsulü istilacı zararlılardan korumayı ve mahsulün büyümesini sağlamayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, bu etkiler amaçlanan hedefin ötesine geçip diğer türlere zarar verebilir ve biyolojik çeşitliliği azaltabilir. Çoğu zaman bu kimyasallar son olarak su kaynaklarına ulaşır. Sudaki plastikler boyut önemlidir Plastikler hayatımızın neredeyse her yönünün ayrılmaz bir parçası haline geldi ve su yollarımıza, göllerimize ve denizle- rimize giren plastik sorunu çarpıcıdır ve detaylı olarak bel- gelenmiştir. Nehirlerden, kumsallardan ve hatta denizden gözle görü- nen plastik çöpleri temizlemek hâlâ mümkün olabilir; ancak zaman geçtikçe ve güneş ışığına maruz kaldıkça, plastik atık parçaları mikroplastikler ve nanoplastikler olarak bilinen aşırı küçük parçalara ayrılır. Atık su arıtma tesisleri bu küçük par- çacıkların çoğunu filtreleyebilir; ancak kalan çamur genellikle karaya yayılır ve plastik parçacıklar bazen yağmurla birlikte su kaynaklarının içine akar. Bu en küçük parçacıklar neredeyse gözle görülmezdir; ayrıca doğaya ve sağlımıza etkileri hâlâ tam olarak anlaşılamamıştır. Birçok plastik aynı zamanda yüksek oranda emicidir ve diğer kirletici maddeleri çeker. AÇA’nın Avrupa denizlerinin durumu hakkındaki raporunda belirtildiği üzere mikroplastik parçalar halindeki kirletici madde yoğunlukları, yakın çevredeki deniz suyundan binlerce kat fazla olabilir. Bu nedenle deniz canlıları zararlı kimyasallara maruz kalır ve bu kimyasallar tabaklarımıza kadar ulaşabilir. Sıfır su kirliliğine doğru Geçtiğimiz on yıllarda Avrupa, su kalitesini iyileştirmek, atık suyu arıtmak, deniz ve tatlı su habitatlarını ve türlerini koru- mak için önemli çabalar sarf etmiştir. Bugün, AB politikaları içme suyu, kentsel atık su, yüzme suyu kalitesi, tek kullanımlık plastikler, endüstriyel emisyonlar ve tehlikeli kimyasallar gibi suyu etkileyen çok çeşitli sorunları ele almaktadır. Su Çerçeve Direktifi ve Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi gibi kapsayıcı programlar ve mevzuatlar, AB mevzuatının bu belirli parça- larını güçlendirmektedir. Bununla birlikte, sıfır kirliliğe ulaşma çabaları, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın sıfır kirlilik eylem planının bir parçası olarak yer altı suyu, yüzey suyu, deniz ve kıyı sularının doğal işlevlerini eski haline getirmek, kentsel yüzeysel akış kaynaklı kirlilikle mücadele etmek ve mikroplastikler ve kimyasallar gibi yeni sorunlara eğilmek gibi konular dâhil olmak üzere suya özellikle odaklanmayı gerektirecektir. Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın en temel bileşenlerinden biri olan çiftlikten sofraya stratejisi, kimyasal pestisitlerin tarımda kullanımını ve yarattığı riski, antibiyotik kullanımını ve gübre kayıplarının çevreye etkisini önemli ölçüde azaltmayı ve bunu örneğin entegre bitki zararlıları yönetimi ve entegre besin yönetimi eylem planıyla gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. AB 2030 biyoçeşitlilik stratejisi de benzer hedefleri destek- lemektedir. Plastik sorunuyla başa çıkmada yardımcı olmak için AB hâlihazırda “ürünlerin AB’de tasarlanma, üretilme, kullanılma ve geri dönüştürülme şeklini dönüştürmeyi” amaçlayan bir plastik stratejisi önermiştir. Bu sırada tüketici tutumları deği- şiyor ve yenilikler, daha önce plastikten yapılmış bazı ürünlerin artık geri dönüştürülmüş kâğıt, tekstil ürünleri, bitkiler veya yosun kaynaklı selülozdan üretilebileceği anlamına geliyor. n