Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 155. Sayı (Haziran 2021)

58 Su ve Çevre Teknolojileri / Haziran 2021 suvecevre.com 1.1.3. Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları ve Hedefleri 1970'lerden sonra yaşanan küresel çaptaki ekonomik krizler, kalkınmada yeni yaklaşımları da beraberinde getir- miştir. Ekonomi de sanayi odaklı seri üretim, sermayedarın lehine fakat üretici sınıfların aleyhine çalışan kapitalist sistem eleştirilmiş ve çökmeye başlamıştır. Aynı zamanda her ülkenin kendi çıkarı doğrultusunda veya her bölgenin küçük çaplı kalkınma hamleleri işlememiş veya uygulamaya konulsa bile kısa sürmüştür. bu gelişmelerin ardından anlaşılan tek şey bir kalkınma planı yaratılacak ise, o plan küresel çapta sağlan- malıdır. "Bölgesel çapta küresel kalkınmanın" kısa süreli veya sürdürülemeyen bir kalkınma planı olduğunun gözlemlen- mesinin ardından "küresel kalkınma planı"na odaklanmıştır. Bu kalkınma modelinde çevresel felaketlerin engellenmesi ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim üzerinde en çok durulan konulardır. Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine gelecek olursak; teknolojini her geçen gün gelişmesi buna karşın insan nüfusundaki kontrol edilemez artış, ve beşeri faaliyetlerin neden olduğu çevresel felaketler sürdürülebilir kalkınma projesini doğurmuştur. Bu projenin nihai hedefi insan ve doğanın iç içe sağlıklı ve dengeli gelişimin sağ- lanmasıdır. Bu hedeflere ulaşmanın biricik yolu ise beşeri faaliyetlerin minimuma indirilmesi olarak gösterilmektedir. Bu noktada beşeri zararların neler olduğunun sıralanmasında kanaatimizce fayda vardır: • Dünya iklimi ve atmosferin bileşiminde, muhtemelen geri dönüşü olmayan değişiklikler, • Ozon tabakasının delinmesi ve sürekli artan ivmede ultraviyole ışınlarından canlıların zarar görmesi • Toprağın verimli üst tabakasının olumsuz etkilenmesi, tarım alanlarının imara açılması ve çölleşmenin hızla artması • Biyolojik verimliliğin ve farklılığın yok edilmesi • Canlıların yaşam alanlarının tahribatı • Fotosentez ve besin zincirine zarar verilmesi • Hava, nehir ve okyanus gibi su döngüsünün kirletilmesi • Artezyen su kaynaklarının azalması olarak özetlenebilir. 21) ile sürdürülebilir kalkınma modeli benimsenmiştir. Tüm dünya tarafından mutabık kalınacağının taahhüt edildiği gündem 21 ile sürdürülebilir kalkınma modeli hayata geçi- rilmiştir. Gündem 21 yanında "Rio Deklarasyonu" ve "Orman Prensipleri" de yayınlanmıştır. 1997 yılında Kyoto'da düzenlenen sürdürülebilir kalkınma modeli merkezli konferansta BM çatısı altında düzenlenen bir diğer çevre konferansıdır. Fakat bu konferansta alınan kararlar ancak 2005 yılında faaliyete geçirilebilmiştir. Bu protokolün nihai hedefi ise şu şekilde belirtilebilir; atmosfere her yıl bir öncekine oranla daha fazla sera gazı (Greenhouse Gas) salımının yapılması ve bu nedenle ortaya çıkan sera etki- sinin küresel ısınmayı tetiklemesi kaynaklı ekolojik dengenin bozulmasının uzun vade de engellenmesi, kısa vade de ise azaltılmasıdır. 2000 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (UN General Assembly) öncülüğünde Milenyum Planı (The Millennium Development Goals ) olarak da adlandırılan bir hedef listesi belirlenmiştir. Bunlar; 2012 yılında tekrar Rio de Janerio'da toplanan Birleşmiş Milletler Konferansı sürdürülebilir kalkınma modeli odaklı bir başka konferans daha düzenlenmiştir. Bu konferansta masaya yatırılanlar gelecek nesiller için sağlıklı çevrenin oluşturulması için çözüm önerileri ve eylem planları, yok- sulluğun engellenmesi ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri (Sustainable Development Goals) ve bunların uygulamaya konulması için gerekli atılımlar şeklinde sıralanabilir (UN, 2012: 1-3). Bir yıl sonra Hindistan Yeni Delhi'de Enerji ve Tabii Kaynaklar Kurumu liderliğinde (The Energy and Resources Institute) toplanan konferansta da sürdürülebilir kalkınma ve yenilenebilir enerji konularına odaklanılmıştır. Bu konferansta ele alınan başlıklar şu şekilde tarif edilebilir. Tablo 2: Milenyum Planı Hedefleri 1. Aşırı yoksulluk ve açlığın ortadan kaldırılması 2. Tüm Dünya’da eşit düzeyde temel eğitimin sağlanması 3. Cinsler arası eşitliğinin sağlanması ve kadın haklarının güçlendirilmesi 4. Çocuk ölüm oranlarının sıfıra düşürülmesi 5. Annenin sağlığının iyileştirilmesi 6. HIV/AIDS, sıtma, kanser gibi tedavisi geliştirilemeyen, ölümcül hastalıklarla mücadele edilmesi 7. Çevre sorunlarının azaltılması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması 8. Tüm Dünya milletlerinin Kalkınma için küresel bir işbirliğinin geliştirilmesi Kaynak: Strange ve Bayley, 2008: 46-49 Tablo 3: 2012 BM Konferansı 1. Rio+20 Bizim Geleceğimiz olgusunun içeriğinin bütün hatlarıyla ele alınması 2. Enerji, su ve gıdaya erişilebilirliğin garanti altına alınması 3. Yeşil ekonomide istihdam ve gelişme potansiyelinin oluşturulması 4. Sürdürülebilir ekonomiye geçişin hızlandırılması 5. Sürdürülebilir kalkınma ve yeni bilgi ekonomisinin özendirilmesi 6. İklim değişikliği ve sera gazı salınımlarının azaltılmasının etkilerinin intibak edilmesidir MAKALE