Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 156. Sayı (Temmuz 2021)

50 Su ve Çevre Teknolojileri / Temmuz 2021 suvecevre.com gibi gazalardan meydana gelmektedir. sera gazlarının salı- nımının artmasında özellikle fosil yakıtlarının kullanımının artması, ormansızlaşma ve sanayileşme faaliyetleri olarak gösterilebilir. Svante Arrhenius yer yüzünde ısının artmasının temel nedeni olarak aşırı karbondioksit salınımına neden olan insanların bu yeryüzü ısısının artmasını tetiklediği görüşünü ortaya atmış- tır. Yine Birleşmiş Milletler IPCC tarafından 2001 yayımlanan İklim Değişiklikleri Raporu’nda insan etkisini %60 olarak göstermiş iken aynı raporda 2007 yılı verilerine göre bu oranı %90 olarak göstermiştir. 2.3. Küresel Isınmanın Esas Sebepleri Küresel olarak iklim değişikliği yeni bir kavram değildir. Küresel anlamda ilkim zaman zaman değişikliğe uğradığı tarih boyunca gözlemlenmiştir. Bu noktada günümüzde yaşanana küresel ısınma sorununun nedenleri farklı iki görüşe dayandırılmaktadır. Bunlar ısınmanın insan kaynaklı olarak artığı görüş ve ısınmanın beşeri kaynaklı olamayıp doğal bir süreç olduğu görüşleridir. Bu görüşlerden ilkin doğal nedenlerle ısınma görüşü üzerinde durulacak akabinde insan faktörü görüşü tartışılacaktır. Küresel ısınmanın doğal bir süreç olduğu görüşüne göre; küresel iklim tarih içerisinde sürekli olarak soğuyan ve bazı dönemlerde ısınan özellikler göstermiştir. Buna örnek vermek gerekirse 700 ve 1400 yılları arası dönemde küresel anla- mada yeryüzü ısısında bir artma meydana gelmiştir. Bilimsel araştırmalar göstermiştir ki, o günkü sıcaklık günümüzden 1.5 santigrat derece daha fazladır. Yine araştırmalara göre 19. yüzyılın orta dönemlerine kadar dünya soğuma dönemine girmiştir. Buna karşın son 100-150 yıllık dönemde dünya tekrar ısınma döneminin içerisindedir. Dolayısıyla yaşanan ısınma süreci bir doğal süreçtir ve zamanla yerini soğumaya ve sonra tekrar ısınmaya bırakacaktır. Bizimde katıldığımız küresel ısınmanın nedeninin beşeri faaliyetler olduğu görüşü ise şu argümanları ileri sürmektedir; bilimin ana görevlerinden biride beşeri faaliyetlerin iklim dengesi üzerindeki etkisini bilimsel olarak açıklayabilmektir. Bu etkileşimlerin temel sebebi; nüfusta yaşanan artış yeni- lenemez enerji kaynaklarının sürekli artarak kulanımı, gibi faktörlerin etkilerinin belirtilmesi bilimin görevidir. İnsan fak- törünün devreye girmesi ile karbondioksit salınımı ve diğer sera gazı salınımı artışlar göstermiştir. bunda temel neden ise sanayileşmenin ve insan nüfusunun durdurulamaz artışı ile dünyanın akciğerleri olan ormanların tahrip edilmesidir. İnsanların faaliyetlerinin küresel ısınmaya etkileri şu şekilde gösterilebilir: 2.4. Sera Gazlarının Küresel Isınmaya Etkileri Sera gazlarının salınımının etkileri günümüzde küresel ısınmanın temel faktörü olarak karşımıza çıkar Bu gazlar; Karbondioksit, metan, kloroflorokarbon, ozon ve nitro oksit Şekil 4. İnsan Faaliyetleri ve Küresel Isınmaya Etki Oranları Kaynak: http://www.cevreorman.gov.tr/hava_02.htm, Erişim: 22.10.2016. Şekil 5. Kaynak: V. Subramanian, A Textbook in Environmental Science, Alpha Science, India, 2002, s. 17. Kaynak: İrfan Erdoğan, Nazmiye Eğder, Çevre Sorunları, Egemen ve Marksist Anlayışın İlettikleri Üzerine Nedenler Çözümler, Doruk Yayımcılık, Ankara, 1995, s.5. Tablo 9: Çesitli Sera Gazları ve Kaynakları Karbondioksit Fosil yakıtlar; orman tahribi ve toprak kullanımındaki değişiklikler; çimento üretimi. Metan Çeltik tarlalarından, biomass (ağaç, atık) yakma ve çürümesi; fosil yakıt üretiminden; hayvansal ve ev kaynaklı atıklardan, doğal gazların salınımından, geviş getiren hayvanların midelerinde oluşan fermentasyon. Kloroflorokarbon CFC’ler sogutucular, çözücüler, aerosol spreyler, köpük paketleme vb alanlarda kullanmak için üretilir Diazotmonoksit Tarımsal gübreler (azotlu gübreler); naylon üretimi; fosil yakıtlar; toprakların tarım için kullanmaya dönüştürme; otomobillerde üç yollu katalitik dönüştürücülerden. MAKALE