Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 158. Sayı (Eylül 2021)

30 Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2021 suvecevre.com kalmadı. Bulduğumuz her yeri milim milim değerlendirmemiz gerekiyor" diye konuştu. Bir milletvekilinin sorusu üzerine Orhan Demir, "İstanbul'dan atı- lan atık suların miktarı günde 6 milyon metreküp. Sadece soğutma suyu 9 mil- yon metreküp. Bu, Marmara Denizi'nin ısısını etkiliyor" dedi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Baş- kanı Prof. Dr. Ayşen Erdinçler de strateji planlarını, bütçe ve tarihleriyle açıkla- dıklarını, finans bulunursa bu projelerin hayata geçirileceğini söyledi. Denizler- deki sorunların yeni olmadığını, 1980'li yıllardan itibaren atıkların denize veril- diğini belirten Erdinçler, şöyle devam etti: "Ama her alıcı ortamın kendini temizleme kapasitesi vardır. Nüfus, 'imdat' dedirtecek noktaya gelme- yene kadar bu halloluyordu. Ama o kadar nüfus ve atık verildi ki deniz bunu taşıyamaz hale geldi. En şüp- helendiğimiz nedenler sudaki ısınma, su hareketliliğinin az olması ve kirlilik yükleri. 2021 yılı itibariyle ara tabaka ve derin sularda sistemin azot yüklü hali devam ediyor. Azot yükü o kadar fazla ki takibinde sorun var. Uzun yıl- lar içinde alt tabakada hafif bir azot açısından artma eğilimi varken, derin sularda azot yükü biraz azalma eği- limi gösteriyor. Yani nitratlı solunum yapılması. Müsilajın etkisinin çok güçlü haziran ayında da azot değerleri son 30 yıldaki ortalamalarla uyum içinde olup, anormal bir akümülasyon görülmedi. Asıl konuşmamız gereken dengelerdeki değişme. 2021 yılı itibariyle ara tabaka ve denin sularda sistemin fosfor yüklü hali devam ediyor. Son yıllar hariç ara tabakalarda artma eğilimi varken, derin sularda artış bütün yıllarda da belirgin şekilde devam ediyor." Erdinçler, deniz yüzeyinde şu an bir şey beklenmediğini, çünkü su kolo- nunda müsilajın kalmadığını, bütün müsilajın dipte yer aldığını, bilim insanlarının önümüzdeki 1-2 ay yukarı çıkmasını beklemediğini aktardı. İSKİ Genel Müdürü Raif Mermutlu da İSKİ ve TÜBİTAK MAM işbirliğiyle her 2 ayda bir 10'ar metre derinlikten kıyılar- dan, Haliç'ten ve deşarj noktalarından numune alındığını, bunlarla ilgili detaylı çalışmaların yapıldığını aktardı. Deşarj suyunun kullanma suyu yapılmasının arz ve talep dengesine bağlı olduğunu ifade eden Mermutlu, şu anda Tuzla organize sanayi böl- gesindeki bir deri fabrikasına verdik- lerini anlattı. Temmuz ayında 92 bin metreküp arıtılmış atık suyun yeniden kullanıldığını ancak bunun çok talep edilmediğini belirten Mermutlu, talep olduğu zaman yeniden kullanım için verebileceklerini söyledi. Toplantının devamında komisyon üyesi milletvekilleri, müsilaj çalışmaları konusuna ilişkin ilgililere sorular yönel- terek, görüşlerini aktardı. Marmara Belediyeler Birliği Başkanı ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın, toplantıda yaptığı konuş- mada, Marmara Belediyeler Birliği ola- rak müsilaj konusunda yürütülen çalış- malara ilişkin bilgi verdi. Yaşanan soru- nun sebeplerinden birincisi olan küresel ısınma konusunun, kontrollerinde olan bir durum olmadığını ancak bununla ilgili de tedbirler alınması gerektiğini vurgulayan Büyükakın, "İkincisi evsel kaynaklı atık sular, onların denize deşarj edilmesi. Marmara Denizi'nde günde 4 küsur milyon metreküp atık su deşarjı yapılıyor. Bu atık suların yüzde 53'ü sadece ön arıtmayla aslında arıtılma- dan yapılıyor. Biyolojik arıtmayı bile biz yeterli arıtma olarak görmüyoruz. İleri biyolojik arıtma yapılması yazım. Ön arıtmanın, arıtmadan kabul edilmemesi lazım" dedi. Bugün akademisyenlerin "Ön arıt- mayı arıtma kabul etmeyin, derin deniz deşarjları da doğru değil" dediğini akta- ran Büyükakın, sınai ve zirai faaliyetle- rin de Marmara Denizi'nde ciddi kirlilik etkisi yarattığını, özellikle Ergene ve Susurluk havzaları açısından bu mese- lenin mercek altına alınması gerektiğine dikkati çekti. Müsilaj meselesinin aynı zamanda deniz suyunun akıntısıyla alakalı bir mesele olduğunu aktaran Büyükakın, özellikle kıyı yapılarının bu akıntıyı engellediği yerlerde, limanlar, iskeleler, tersanelerin mercek altına mutlaka alınması gerektiğini söyledi. Bu meselenin bu kadar çok farklı sebep konuşulduğu için aynı zamanda kaçınılmaz olarak disiplinler arası bir mesele olduğunu belirten Büyükakın, "Maalesef bilim insanlarımızın aynı has- sasiyette konuşmadığı durumlar ola- biliyor. Aslında yeniden düşünmemiz gerekiyor. Çünkü eski düşünüş biçimi- mizin ortaya çıkardığı sonuç meydanda. Yapılması gereken çok önemli şeyler- den biri birlikte çalışmak. Marmara'nın bir bütün olarak ele alınması gerekiyor " diye konuştu. Ön arıtmanın denizi katlettiğini vur- gulayan Büyükakın, "Biyolojik arıtma yetmez ama iyi bir ileri biyolojik arıtma yapılması lazım. İleri biyolojik arıtma yapılsa bile o suyun mümkünse denize deşarj edilmemesi lazım. Şu anda ileri biyolojik arıtmadan çıkan suyun denize deşarjının yapılmaması fantezi, roman- tizm bugün. Ama mümkünse bunun da yapılmaması lazım. Şu an ne yapabili- riz? Geri kullanımı için düzenlemeleri geliştirmemiz lazım" ifadelerini kullandı. Balıkesir Büyükşehir Belediye Baş- kanı Yücel Yılmaz, Bursa Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Ahmet Aka, Tekirdağ Büyükşehir Bele- diyesi Genel Sekreter Yardımcısı Alpas- lan Kurtoğlu, Yalova Belediye Başkan Yardımcısı Fatih Şahin, Çanakkale Bele- diyesi Başkan Yardımcısı Mehmet İrfan Mutluay ve belediyelerin ilgili birim yet- kilileri yürütülen çalışmalara ilişkin bilgi verdi. n GÜNCEL