Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 159. Sayı (Ekim 2021)

suvecevre.com 72 Su ve Çevre Teknolojileri / Eylül 2021 KULLANILMIŞ SULARIN YENİDEN KULLANIMI VE DSİ ANKARA ÇAYI PROJESİ (*) 1. GİRİŞ T emiz su kaynakları özellikle kurak ve yarı kurak iklime sahip ülkelerde giderek artan nüfusun içme ve kul- lanma suyu ihtiyaçlarını karşılamak için yetersiz kal- maktadır. Dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemizde de meydana gelen kuraklıklar nedeniyle, arıtılmış atıksuların tarımsal veya diğer amaçlarla kullanımı, sulamadan dönen drenaj sularının kalitesinin iyileştirilerek yeniden sulamada kul- lanılması alternatif su kaynağı oluşturması açısından oldukça önem arz etmektedir. Özellikle tarımsal sulamada, iyi kaliteli suların kullanılması yerine alternatif su kaynaklarının değer- lendirilmesi oldukça önemlidir. Kullanılmış su, tüketim sonrası oluşan ve arıtıldıktan sonra alıcı ortamlara deşarj edilen atıksulara denilmektedir. Kentsel ve evsel atıksu arıtma tesislerinden çıkan sular, tarımdan dönen drenaj suları, yağmur suyu toplama ve drenaj sis- temleri ve soğutma suları kullanılabilecek su kapsamında söylenebilir. Bu suların potansiyel kullanım alanları içme ve kullanma suyu (insani tüketim ve hayvansal sulama, yeraltı suları beslenmesi, baraj/gölet besleme, sulak alan besleme), sanayide kullanım (proses suyu, soğutma suyu vb. ), park- bahçe sulamaları, turizm de otellerde kullanım, ve tarımda sulama amaçlı kullanımdır. Alternatif su kaynaklarının başında arıtılmış atıksular gelmektedir. Araştırmacılar gelecekte tarım- sal arazilerin sulanabilmesi için tatlı su kaynaklarının yeterli olmayacağını ve arıtılmış atıksu kullanımının zorunlu hale geleceğini bildirmektedirler. Atıksuların arıtılarak yeniden kullanımının temel faydaları; su kaynaklarının korunması, kıyı kirliliğinin önlenmesi, tarımda su ve gübre korunması, temiz su kullanımının azaltılması ve atık su iyileştirme maliyetleri- nin azaltılmasıdır[1] (Uluslararası Sürdürülebilir Su ve Atıksu Yönetimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 26-28 Ekim 2010, Konya,1137s-1154s). Ayrıca bilindiği üzere Avrupa Birliğinde sürdürülebilir su politikalarını yönlendirme amaçlı temel prensipleri ortaya koyan Su Çerçeve Direktifi, yerüstü ve yeraltı olmak üzere tüm kıta içi suları, geçiş sularını içeren tüm su kütlelerini kapsamaktadır. Su Çerçeve Direktifi, Avrupa parlamentosu ve konseyinin 2000/60/ EC Sayılı direktifidir. Direktifin amacı su kaynaklarını korumak ve geliştirmek, kalitedeki kötüye gidişi engellemek, su kaynaklarının uzun dönemli korunmasına yönelik sürdürülebilir, dengeli ve hakkaniyetli bir şekilde su kullanımını sağlamak, öncelikli maddelerin deşarj ve emis- yonlarının azaltılması, öncelikli tehlikeli maddelerin deşarjının engellenmesi veya kullanımının kaldırılması gibi önlemlerle sucul ekosistemlerin korunması ve iyileşmesini sağlamak; yeraltı sularının kirliliğini azaltmak daha fazla kirlenmesini önlemek ve taşkın ve kuraklıkların neden olduğu etkilerin hafifletilmesine katkı sağlamaktır. Bu kapsamda üye ülkeler tarafından Nehir Havza Yönetim planları hazırlanmaktadır. Nehir Havza Yönetim Planlarının en önemli bileşeni “Önlemler Programı” dır. “İyi su durumu”na ulaşmak için kullanılan suların yeniden kullanımına yönelik çalışmalar önlemler programının bir parçasıdır. Nehir Havza Yönetim planı, bir nehir havzasın- daki su kaynaklarının ve canlı hayatının korunmasını, geliş- tirilmesini ve bozulmamasını sağlamak üzere su kaynakları için sürdürülebilir bir koruma-kullanma dengesi gözetilerek MAKALE ZEYNEP KÜBRA DÖNMEZ DSİ Genel Müdürlüğü, Etüt Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı Şekil 1. Kullanılmış Suların Yeniden Kullanım Alanları Tarımsal Sulama % 32 Endüstriyel % 19.3 Peyzaj sulama % 20.0 Suyun yeniden kullanımı Yeraltı suyu besleme % 2.1 Dolaylı içilebilir kullanım % 2.3 İçme suyu dışı kullanımlar % 8.3 Rekreasyonel % 6.4 Diğer % 1.5 Çevresel iyileştirme % 8 (*) 1. Uluslararası İçmesuyu ve Atık Su Sempozyumu’nda yayınlanmıştır.”