Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 165. Sayı (Nisan 2022)

20 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Nisan / 2022 SU DÜNYASI Y önetmeliklerde “Kaynak Suyu” olarak adlandı- rılan ve şişelenmiş olarak piyasada satılan sular hariç, diğer sulara çoğu zaman kimyasal dozajı yapılır. Neden suya kimyasal dozajı yapılır? Genel olarak suya yapılan kimyasal dozajın maksatları şunlardır: - Suda bulunan çok küçük boyutlu katıları topaklayarak irileştirmek ve böylece filtrelerde tutulmasını sağlamak. - Suda bulunan mikropların yok edilmesi amaçlı suya dezenfeksiyon kimyasalı vermek. - Suda bulunan ve bazı şartlarda kristal üreten kalsiyum, magnezyum ve silikat gibi tabii minerallerin kristal yapmasını önlemek veya geciktirmek. - Suyun pH derecesini düşürmek veya yükseltmek mak- sadı ile suya asit veya kostik gibi kimyasallar karıştır- mak. - Metal korozyonunu önlemek maksadı ile suya korozyon önleyici kimyasal vermek. - Sudaki bazı maddeleri bağlamak için suya kimyasal vermek. Bu yazımızda kimyasal dozajının doğru yapılması ve dozaj hatalarının önlenmesi üzerinde duracağız. Dozajı yapılan kimyasallar ana konumuz olmayacaktır. “Dozajın DOĞRU yapılması” denince şu konulara önem kazanıyor: 1. Dozaj Pompasının ve Hortumunun Kimyasala Uyumu, 2. Doğru Kimyasalın Dozlandığına Emin Olmak, 3. Kimyasal Konsantrasyonunun Doğruluğu, 4. Birden Fazla Kimyasal Dozlanıyorsa, Kimyasalların Birbiri ile Reaksiyona Girme Riski, 5. Kimyasalın Suya İyice Karışımı, 6. Kimyasalın Dozlama Noktasında Boruda Korozyon Riski, 7. Suya Dozlama Yeri, 8. Dozaj Pompasının Ayar Hassasiyeti, 9. Planlanan Kimyasal Dozajının Aksaması. Şimdi yukarıdaki konuları açıklayalım. 1. DOZAJ POMPASININ VE HORTUMUNUN KIMYASALA UYUMU H₂SO₄ gibi bazı kimyasallar birçok metale ve plastik türlerine zarar verir. Bu sebeple, dozajı yapılacak kimyasala uyumlu dozaj pompası ve dozaj hortumu temin edilmelidir. Örneğin, bir işletme yeni kurulurken H₂SO₄ asidine daya- nıklı malzeme ile sistem kurmuştuk fakat bir işletme hatası sonucu dozaj hortumu ezilmiş; yeni satın alınan dozaj hortumu H₂SO₄ asidine uygun olmadığı için bu hortum kısa sürede birçok yerinden delinmiş ve çevreye fışkıran H₂SO₄ asidi ile o bölgedeki birçok malzeme zarar görmüş. 2. DOĞRU KIMYASALIN DOZLANDIĞINA EMIN OLMAK: Suya dozajı yapılacak olan tek kimyasalın deposuna doğru kimyasal doldurulduğunda dozlama sorunu ender olur. Fakat, Resim 1.’deki gibi, bir işletmede yan yana monte edilmiş iki ayrı dozaj pompası iki ayrı kimyasalı aynı su borusuna pompalıyorsa ve özellikle bu kimyasalların biri pH kontrollü olarak suya veriliyorsa, kimyasal depolarına yanlış kimyasal doldurulduğunda, borudan geçen suyun pH derecesi değişmeyeceği için dozaj pompası en yüksek debide ve hiç durmadan çalışacak ve işletmede birçok sorun yaşanacaktır. Bu durum bir senaryo değildir, bu gibi durumlara çok kez rastladık. Suya kimyasal dozajı çok basit bir işlem olarak görülebilir. Fakat doğru kimyasalın suya doğru dozajı için birçok önlem alınmalıdır. Suya Kimyasal Dozajı YÜK. MÜH. ENİS BURKUT enis@burkut.com.tr