Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 167. Sayı (Haziran 2022)

28 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Haziran / 2022 2-3 microS/cm ve daha saf suların ölçümlerinde çok yüksek kalitelide cihaz kullanılmasını öneririz. Çünkü iletkenliği bu kadar düşük olan suların iletkenliğini ölçen cihazların kalibrasyonu için gerekli kalibrasyon sıvısı bulun- mamaktadır. UYARI: Ters ozmoz cihazları duruşlardan sonra, her çalışmaya başladığında, kısa bir süre yüksek iletkenlikte su üretir. Sistemde üretim suyunun yükselmesini belirten bir uyarı bulunuyorsa, ters ozmoz cihazının her devreye girmesi sırasında bir uyarı duyulur. Bunun önüne geçe- bilmek için üretim suyu hattı üzerine bir otomasyon valfi konur ve üretim suyu belli bir süre üretim suyu deposuna gönderilmez. pH Ölçümü: Su hazırlama sistemlerinde, otomatik pH ölçümüne göre asit ya da kostik dozlanmasında bazı hatalar yaşanır. Çünkü su hattına dozaj yapıldığında kimyasalın suya karışım hızı ve aynı kimyasalın suyun pH derecesini etkileme hızı düşüktür. Özellikle su sıcaklığı düşük ise, suyun pH değişim hızı daha da düşük olur. Bu sebeple pH ölçümlerinden şikayet edilir. Çözüm şudur: Kimyasal dozaj noktasından sonra suyun en az 15 – 20 saniye kadar karışımını sağlayacak bir boru mesafesinden sonra hat üzerine pH ölçer monte edilmesi doğru olur. Bir mikroS/cm altında, çok düşük iletkenliklerdeki sularda pH ölçülmesi istenir ve genelde sorun yaşanır, çünkü zaten çok düşük iletkenlikteki sularda pH değerini oluşturan serbest (H+) ve (OH¯) iyonları bulunmaz, bulun- saydı zaten iletkenlik yüksek olurdu. Suyun hat üzerinde pH ölçümü ile aynı suyun labora- tuvarda ölçümü farklı sonuçlar verir. Çünkü su laboratu- vara giderken veya oradaki bekleme süresi sırasında suda bulunan CO₂ gazı buharlaşır, bu da suyun pH değerinin yükselmesine sebep olur. pH sensörü çok hassastır, çok sık kalibrasyon gerektirir ve kısa zaman aralıklarında yeni- lenmesi şarttır. Klor ölçer: Genel olarak klor ölçüm sensörleri en çok BİR bar basınçta çalışır ve “hazne tipi”dir. Su hattı basınçlı ve akış hızı da yüksek olduğunda Klor Ölçer yanlış ölçüm yapar, bu sebeple “hazne tipi” ölçümlerde mutlaka akış rotametresi olmalıdır. Klor sensörlerinin standart kalibrasyon sıvıları bulun- maz, ölçülen su ile kalibrasyon yapılır ve bunun için doğ- rulama cihazına ihtiyaç duyulur yani bir spekrofotometre ya da göz ile ölçülen basit pH ölçer kiti doğrulaması ile kalibrasyon yapılır. Aslında bunun doğru adı kalibrasyon değil doğrulamadır. Gerçek anlamda bu cihazlara hiçbir zaman kalibrasyon yapılmaz sadece doğrulama yapılır, doğrulama için gerekli olan iyi bir spektrofotometreli cihaz- dan yararlanmak iyi olur. Genel olarak sensörler: Genelde sensörlerde olu- şan hatalar sensörlerin boru hatlarına yanlış montajınden kaynaklanır. Sensörler pompaya, mekanik karıştırıcıya, borudaki Te’ye veya bir boru dirseğine yakın monte edildi- ğinde sensörler hat içindeki hava kabarcığı veya türbülansa maruz kalır ve doğru ölçüm yapamaz, dalgalı ölçüm yapar. Sensörlerin hat basıncına göre seçilmemesi de sensörlerin çok hızlı bozulmasına sebep olur. Genelde standart sensörler en çok 6 bar hat basıncında çalışır. Sensör su hızı düşük olan bir boruya dik takıldığında sensör ucuna bir hava kabarcığı takılabilir ve bu hava kabarcığı sensörün doğru bilgi almasını engeller. Klorlu sudan etkilenen sensörler de bulu- nur ve ölçüm yapılan suda klor olduğunda sensör doğru bilgi veremez. Yazımızın başında belirttiğimiz gibi, oku- yuculara ve işleticilere fikir vermek amacı ile birkaç ölçü ve kontrol cihazının sorunlarına değindik. Yazımızda adı geçmese de, aslında her ölçü ve kontrol cihazının yanlış bilgi verme riski olduğunu hatırlatırız. pH ve Klor Ölçüm Cihazları SU DÜNYASI