Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 169. Sayı (Ağustos 2022)

26 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Ağustos / 2022 SU DÜNYASI “Ters” Ozmoz’u Biliyoruz, “Düz” Ozmoz da Var mı? S on yıllarda “Ters” ozmoz tekniği önce hastane- lerin diyaliz bölümlerinde, sonra sanayi işlet- melerinde kullanılmaya başlandı, artık evlerde dahi “Ters” ozmoz tekniği ile içme suyu üreten cihazlar kullanılıyor. Dolayısı ile, insanlar doğrudan “Ters” Ozmoz tekniğini ve “Ters” ozmoz terimini öğrendiler. Oysa “Düz” ozmoz, yani “Doğal Ozmoz” kanunu dünya var olalı beri doğada vardır ve canlıların yaşaması için gerekli olan doğal bir olaydır. Canlılarda bulunan “Ozmoz” olayı, yani “Düz Ozmoz” konusu okul eğitimi sırasında yalnızca biyoloji ve biyolojiye yakın eğitimlerde öğretiliyor, onun için her “Ters” ozmoz kullanan kişi genelde “Doğal Ozmoz” yani “Düz” Ozmoz olayını bilmeyebilir. Bu sebeple bize çok kez şu soru soruluyor: “Ters Ozmoz” cihazı kullanıyoruz ve “Ters Ozmoz” deyimini çok duyuyoruz peki, bunun “Düz” olanı yok mu?” Cevap: EVET “DÜZ OZMOZ” VAR. Bu yazımızda okuyucuları “Düz” ozmoz yani “Doğal” ozmoz konusunda biraz aydınlatacağız. Önce ozmoz kelimesi üzerinde duralım: Fransızca’dan dilimize gelmiş olan bu kelime Fransızcada “OSMOSE” olarak yazılır; Türk Dil Kurumu (www.tdk.gov.tr ) bu keli- meyi “OZMOZ” yazılışı ile Türkçe dili için kabul etmiştir ve anlam olarak “Geçişme” ve “Geçişim” kelimelerini yazmıştır. Aslında, tüm canlılar ve tüm bitkiler doğal “ozmoz” olayı sayesinde yaşar, yani “ozmoz” olayı doğada bulunan ve biyoloji ilminin en temel olaylarından biridir. “Doğal ozmoz”, yani “Düz Ozmoz” bitkilerde ve vücudumuzun her hücresinde her an var olan ve her an işleyen çok doğal bir olaydır. Tüm bitkiler de doğal ozmoz olayı ile içlerine tabiattan su ve su ile gelen gıdaları alır. Bir doğal olay olan ozmoz, çok basitçe şöyle anlatıla- bilir: Ozmoz olayına göre, iletkenliği düşük sular hiçbir pompa gücü gerektirmeden, daha yüksek iletkenlikteki suya yönelir ve doğal bir zarı (membranı) zahmetsizce aşarak yüksek iletkenlikteki su içine girer. Diğer bir anlatım şekli de şöyle: Doğada bulunan düşük iletkenlikteki suların doğal ozmoz basınçları çok yüksek olduğundan, bitki kökündeki hücre zarını bir dış enerji kullanmadan kolayca aşarak canlı bitkinin yüksek iletkenlikteki öz suyuna girer. DOĞAL OZMOZ BASINCI NE KADARDIR? Örneğin 200 – 300 mikroS/cm iletkenlik seviyesinde bir içme suyu ile, iletkenliği 10.000 mikroS/cm olan ve ağzımıza “çok yavan” gelen bir su arasında oluşan ozmoz basıncı yaklaşık 25 metre su sütunu kadardır (2,5 bar). Doğal ozmoz bilgisini de kapsayan bir mesleğe sahip olan- lar için “çok doğal” sayılacak bu yüksek basınç gücü, pompa olmadan, doğal ozmoz gücü ile 2,5 bar (25 mss) YÜK. MÜH. ENİS BURKUT enis@burkut.com.tr “Ters” Ozmos insan icadıdır ve bugün tüm dünyada kötü sulardan kaliteli su elde etmek için kullanılan bir teknolojidir. Doğadaki canlılar “Doğal” olan Ozmoz yani “Düz” Ozmoz kanunu sayesinde ihtiyaçları olan suyu ve gıdayı alır.