Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 175. Sayı (Şubat 2023)

22 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Şubat / 2023 Kuyu Sularının Kalitesine Güvenemeyiz SU DÜNYASI 1 990’lı yıllarda, A.B.D.’ne yol- culuk yaparken, bu uzun süren yolculukta, uçakta yanıma oturmuş olan kişi ile sohbet ettik. Bu kişi benim su konusundaki uzmanlığımı öğrenince şu konudaki derdini uzun uzun anlattı: “Amerika’da büyük bir çiftliği işletiyorum ve çiftlik- teki evimde oturuyorum, 14 kuyumuz var fakat hiçbir kuyumun suyunu içemiyoruz; çünkü uzun yıllardır tarımda kullandığımız suni gübreler yer altına sızarak kuyu sularımızın hepsini zehirlemiş.”. Kuyu Sularında Amonium - NH₄: Gene 1990’lı yıllarda, yukarıda sözünü ettiğim olaya çok benzer bir olay için ülkemizdeki bir sanayi kuru- luşu acilen beni işletmeye davet etmişti. Tarımsal arazinin yanına kurulmuş olan işletmenin kuyu suyu içilebilir lezzet- teymiş, personel bu suyu içermiş, fakat o gün öğlen yemeğinden sonra birkaç kişi zehirlenmiş ve hemen hastaneye götürülmüş. Uçakta bana anlatılanı hatırladığım için yemekhanedeki sudan örnek alıp hemen bir su laboratuvarına göndermelerini sağladım. İletkenlik, pH ve Amonyum (NH₄) ölçülmesini istedim. Sonuç: İletkenlik düşük çıktı, bu sebeple su içilebilir lezzete sahipti. Ancak sudaki NH₄ miktarı yüksekti ve bu su içmek için hiç uygun değildi, hatta “zehirli” sayılırdı. İşletme yanındaki tarımsal arazide kullanılmış olan suni gübrelerde bulunan azotlu maddeler yağmur suları ile yer altına sızıp kuyu suyuna karışmış ve bunun sonucu kuyu suyu insan için zararlı, hatta zehirli olmuştu. Bir farklı örnek: Yeni kurulan bir gıda işletmesi, işletme için gerekli tüm cihazları getirip monte ettikten sonra, kuyu sularının analizi yaptırmış ve kuyu suyunda 5 mg/L NH₄ olduğunu öğrenmiş. Çünkü bu yeni işletme bir inek çiftliği yanına kurulmuş ve toprağa düşen hayvan dışkıları yıkama suları ve yağmur suları vasıtası ile yer altına sızıp komşu işletmenin kuyu suyu kali- tesini etkilemiş. Bu gıda işletmesinin açılışına 10 gün vardı ve biz bu 10 gün içinde NH₄ giderim sistemini kurmayı başardık. Kuyu Sularına Dış Ortamdan Gelen Amonium’un Azaltılması için A.B.D. ve Hollanda’da Yapılan Resmi Çalışmalar: • A.B.D.’de bulunan AWWA (Ame- rican Water Works Association) – Amerika Su İşleri Birliği ve A.B.D. Tarım Bakanlığı ile iş birliği yaparak, “Tarım Yönetmeliği”- nin “sağlıklı içme suyu” konusu yönünde iyileştirilmesi yönünde ortak çalışmalar yapıyor. • Tarımsal işlerde kullanılan ve halk dilinde “şeker gübresi” adı ile anılan “Amonyum Sülfat” gübresinin kullanımı Hollanda’da devlet tarafından kısıtlandı. Son zamanlarda olan bu olay ülkemizde de TV ekranlarında izlendi, çiftçiler traktörler ile şehirlerde protesto gös- terileri yaptılar. Hollanda’da yaşayan ve Hollanda YÜK. MÜH. ENİS BURKUT enis@burkut.com.tr İşletmelerde kullanılan kuyu sularının kalitesine güvenemeyiz. Bazı kuyu suları yeraltı özellikleri sebebi ile düşük kalitede olabilir. Bazı kuyu sularına yer üstü kirlilikleri sızabilir. Depremlerden sonra da kuyu suyu kalitesi değişebilir.