Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 175. Sayı (Şubat 2023)

23 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Şubat / 2023 SU DÜNYASI vatandaşı olan bir tanıdığıma bu güncel konuyu sordum, ondan aldığım bilgiye göre, “Amonyum Sülfat” ve diğer suni gübreler yer altı sularına karıştığı için, insani içme sularının kalitesini bozu- yormuş, bu sebeple Hollanda Devleti bu suni gübrenin kullanımını kısıtlamış fakat yasaklamamış. Kuyu Sularında “Hidrojen Sülfür” Gazı - H₂S: Bursa’da bulunan ve müşterimiz olan bir gıda işletmesinin kuyu suyu kalitesi bir deprem sonrası tamamen değişti ve kuyu suyu kokmaya başladı. Kuyudan su ile beraber “hidrojen sül- für” gazı (H₂S) da gelmeye başladığını tespit ettik. Bu gaz çürük yumurta benzeri çok kötü kokar ve yanıcı bir gazdır. Çok hızlı önlemler alarak bu gıda işletmesinin sorununa kısa zamanda çözüm ürettik. Depremlerden sonra kuyuları bes- leyen yeraltı sularının kaynakları deği- şebilir, dolayısı ile kuyu suyu kalitesi tahmin edilmeyecek kadar bozulabilir. Kuyu Sularında Yüksek Demir (Fe) ve Mangan (Mn) İyonu: Aydın - Ortaklar- Denizli hattında çok sayıda jeotermal enerji santralları kuruldu ve bu santralların kaynar su almak için açmış olduğu derin kuyular çevredeki kuyuların karakterini de etkileyebiliyor. Denizli’de bulunan bir sanayi işletmesi 10 yıl kadar önce kurul- duğunda kuyu sularında “eser mik- tarda” demir (Fe) iyonu bulunduğunu, ancak şu anda kuyu suyunda bulunan demir iyonlarının 5 mg/Litre seviyesi civarında olduğundan yakınıyor. Bu yüksek demiri gidermek için mecburen ek bir sistem kurmak gerekecektir. Kuyu suyunda çözünmüş halde bulunan demir iyonu, özellikle pH 7,2 üzerindeyse, su içinde çözünmüş halde bulunan oksijen molekülleri ile ve suya dozlanan klor ile (sodyum hipoklorit) kolayca okside olup kristal oluşturur ve böylece filtreler yardımı ile sudan ayrı- labilir. Oysa, kuyu suyunda bulunan Kuyu Sularının Yüksek Sıcaklığı: Kuyu suyu sıcaklığı da değişkenlik gösterebilir. Özellikle su sıcaklığının 45°C üzerine çıkması ile riskler başlar. Çünkü, özellikle bugün bir çok işletmede kullanılan ters ozmoz memb- ranları 45°C’de deforme olur ve su saflaştırma görevini yapmaz. Su sıcak- lığının artma riski olan bölgelerde, su arıtım sisteminde, su sıcaklığı 40°C’yi aştığında alarm veren ve ters ozmoz cihazının çalışmasını durduran otomas- yon sisteminin kurulmasını öneririz. Ülkemizde kuyu suyu kullanan işletmelerin sayısı çoktur. Bu işletmeler zirai arazilere yakın olsa da olmasa da her gün işletmede iletkenlik, pH ve su sıcaklığı değerleri ölçümünün yapılma- sını ve periyodik olarak, en az yılda iki kez kuyu suyu analizi yaptırıp NH₄, NO₂ ve NO₃, SiO₂, SO₄ değerlerinin de ölçtürülmesini öneririz. n Resim 3. Tanenli kuyu suyu Resim 1 . Kuyu Suyundaki Demir ile Tıkanmış Filtre Kartuşu mangan, demir iyonuna kıyasla çok daha uzun sürede ve daha yüksek pH derecelerinde okside olur, bu sebeple ancak “katalizör” olarak adlandırılan filtre dolgu malzemeleri sayesinde daha kolay okside olup kristal üretir ve bundan sonra filtrelerde tutulabilir. Bu sebeple, Mangan iyonlarının birkaç filtrasyonu aşıp ters ozmoz membran- larına kadar geldiğine ve membranları tıkadığına şahit oluyoruz. Kuyu Sularında “Tanen” Rengi: Binlerce sene önce, zelzeleler veya daha ciddi dünya olayları ile yer altında kalan ağaçlar ve bitkiler, çürümüş hale geldiğinde, ağacın ve kabuklarının oluşturduğu kahvemsi renk o bölgede bulunan kuyu sularının renkli olmasına sebep olur. Bu renk maalesef ultra filtre ile dahi sudan ayrılmaz, çünkü partikül değil “boya” gibi bir maddedir, ancak kimyasal arıtma yöntemi ile giderilebilir. Resim 2. Mangan ile Tıkanmış Ters Ozmoz Membranları Kaynaklar: 1. İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik - Resmi Gazete Tarihi: 17.02.2005 Resmi Sayısı: 25730 2. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği - Resmi Gazete: Tarihi: 31.12. 2004 Sayı :25687