Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 176. Sayı (Mart 2023)

30 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mart / 2023 aracılığıyla AC elektriğe dönüştürüle- rek pompaya aktarılır. Ayrıca sistem tasarımı ve kurulumuna bağlı olarak bu enerjiyi depolamak ve gece saatle- rinde veya güneşin tepede olmadığı zaman dilimlerinde kullanmak da mümkündür. Güneş enerjili su pompalama sistemlerinin en önemli avantajların- dan biri şebekeden bağımsız olarak kullanılabilmesidir. Bu da özellikle temiz ve güvenli suya erişimin olmadığı ve ana şebekeye bağlantının yetersiz olduğu bölgelerde oldukça hızlı ve pratik bir çözüm sağlar. Bu sistemler ayrıca fosil yakıt kullanımını azalttığından ve herhangi bir sera gazı veya gürültü emisyonuna neden olmadığından çevreci özellikleriyle de öne çıkmaktadır. Bu bağlamda solar su pompalama sistemlerinin iklim ve çevre dostu olduğunu söyleyebiliriz. Fotovoltaik pompa sistemleri geleneksel sistemlerin kullanıldığı her alanda ve her proseste kullanılabilir. Yer altındaki suyun yüzeye çıkarılması için kullanılan dalgıç tipi pompa sistemleri veya yüzey suyu uygulama- larında solar pompaları kullanmak mümkündür. Bu sistemlerin kapasi- teleri ihtiyaca göre belirlenebilmekte ve güneş enerjisinin yetersiz kaldığı zamanlarda standart pompa sistem- leriyle beraber kullanılabilmektedir. Tipik bir solar sulama sistemi, kon- vansiyonel uygulamalarda olduğu gibi su debisi, basıncı, sıcaklığı, rezervuar derinliği (depolama yapılıyorsa) vb gibi parametrelerin yanı sıra güneş panellerinin kapasitesi, konumu ve bölgesel iklim koşulları (rüzgar, yağış vb) gibi faktörlere göre tasarlanmak- tadır. Günümüzde bu sistemlerin verimliliğini anlık olarak takip etmek ve performansını optimize etmek için geliştirilmiş modern yazılım araçları kullanılmaktadır. Solar pompalama sistemleri geleneksel sistemlerden sadece çevreci olmasıyla değil aynı zamanda ope- rasyonel anlamdaki avantajlarıyla da ayrılmaktadır. Bakım periyotları- nın uzun ve bakım maliyetlerinin düşük olması, herhangi bir yakıt (dizel, benzin, elektrik vs) maliyeti bulunmaması, kurulumunun kolay ve işletmesinin basit ve güvenli olması, mobil olarak kullanılabilmesi vb gibi faydalar solar sulama sistemlerini operasyonel olarak cazip hale getir- mektedir. Öte yandan ilk yatırım maliyetinin genellikle yüksek olması ve performansının büyük oranda güneşlenme süresi ve güneşin hareket- lerine bağlı olması sistem seçiminde dikkate alınması gereken hususlardır. Fotovoltaik pompa sistemlerinin çevresel ve ekonomik faydalarının yanı sıra sosyal etkilerinden de bahsetmek gerekir. Günümüzde dünyanın birçok yerinde temiz ve güvenilir suya erişim konusunda büyük problemler mevcuttur. Enerji ve su altyapının yetersiz olması suya erişimi çok güç hale getirdiğinden beslenme, sağlık ve hijyen problemleri giderek artmaktadır. Bu bölgelerdeki insanların günlük yaşantısının büyük bir bölümünü suya erişmek için kullanması sosyal gelişimlerini de olumsuz etkilemektedir. Bu bölgelere kurulacak solar sulama ve pompalama sistemleri insan hayatındaki en temel ihtiyaç olan suyun yer altı veya yer üstü kaynaklarından kolay bir şekilde elde edilmesini sağlayabilir. Bu sistemler enerji ve yakıt tedariki gerektirmediğinden ve bağımsız ola- rak kullanılabildiğinden kurulduğu bölgede uzun süre kullanılabilir. Bu sayede gıda, sağlık ve hijyen sorunları da büyük ölçüde çözülebilir. İnsanlar bu sorunlarla mücadele etmeyi bıraktığı takdirde kendilerini sosyal ve ekonomik anlamda geliştirmek için başka işlere de yönelebilecektir. Solar sulama ve pompalama sistemlerini sadece teknolojik bir gelişme olarak görmemek gerekir. BM’nin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine baktığımız zaman bu sistemlerin temiz su ve sanitasyon, sağlıklı ve kaliteli yaşam, açlığa son verme, eşitsizliklerin azaltılması ve iklim eylemi gibi hedeflere ulaşma yolunda son derece değerli olduğunu söyleyebiliriz. n ÇEVRE