Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 177. Sayı (Nisan 2023)

26 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Nisan / 2023 Açık Deniz Rüzgar Çiftlikleri ve Deniz Yaşamı ÇEVRE R üzgar enerjisi, karbondan arındırılmış küresel enerji sektörünün yara- tılmasında kritik bir rol oynamaktadır. Enerji talebinin rüzgar enerji santralleri (RES) aracılığıyla sağlanması karbon emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğiyle müca- dele, çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesinde birçok yönüyle etkili olmaktadır. RES’lerin açık denizlere kurulmuş versiyonları olan off-shore rüzgar çiftlikleri de rüzgar enerjisi sektörünün gelişmesi ve enerji arzının artırılması açısından büyük önem arz etmektedir. Açık deniz (off-shore) rüzgar çiftlikleri standart RES’lere göre bazı önemli avantajlar sunmakta- dır. Açık denizlerde karada olduğu gibi engellerin olmaması, rüzgarın daha güçlü esmesini sağladığından türbinlerin enerji üretim verimliliği artmaktadır. Türbinlerin konumu karadan uzak olduğundan insan hayatı üzerinde oluşacak olumsuzluk- lar da büyük ölçüde azalmaktadır. Açık deniz rüzgar çiftlikleri genellikle karadan 15-20 km uzaklığa inşa edilmekte ve derinliği 20-30 metre olan sığ sulara kurulmaktadır. Rüzgar çiftliğinin bulunduğu konum, suyun derinliği, rüzgar rejimi, su hareketleri, iklim koşulları, deniz tabanının karakteristik özellikleri vb gibi faktörler santralden alınacak verimi ve sistemin ömrünü doğrudan etkilemektedir. Fakat projelendirme aşamasında rüzgar çiftliğinin deniz yaşamı üzerindeki mevcut ve gele- cekteki etkileri de analiz edilmelidir. Zira, bu sistemlerle ilgili en yaygın tartışma konusu, açık deniz rüzgar çiftliklerinin deniz yaşamını olumsuz etkileyebilmesidir. Doğru bir fizibilite çalışması yapılmaz ise bölgede yaşan deniz can- lıların hayatı olumsuz etkilenebilir ve su altı kirliliği ciddi oranda artabilir. Açık deniz rüzgar çiftliklerinin nihai amacı çevresel sürdürülebilirliği artır- mak ve toplumsal refahı iyileştirmek olduğundan bu tür olumsuz etkilere karşı önlemler alınmadığı takdirde proje çıktıları ile proje hedefleri ara- sında uyumsuzluklar meydana gelebi- lir. Bu noktada, Birleşmiş Milletlerin sürdürülebilir kalkınma hedefleri arasında deniz yaşamıyla ilgili özel bir hedef (14. Hedef: Sudaki Yaşam) bulunduğunu ve küresel sürdürü- lebilirlik için okyanusların, deniz kaynaklarının ve deniz canlılarının sürdürülebilir şekilde korunmasının amaçlandığını belirtmekte fayda var. Açık denizlere inşa edilen rüzgar çiftlikleri deniz yaşamı üzerindeki olumsuz sayılabilecek etkilerinden bazıları şunlardır: Türbin titreşimleri: Rüzgar türbinleri su altında düşük frekanslı akustik titreşimlere neden olduğun- dan denizlerde gürültü kirliliğine neden olabilmektedir. Bu titreşimler, deniz canlılarının iletişim kurma, beslenme, üreme ve avlanma yollarını değiştirebildiğinden bölgedeki su altı yaşamını olumsuz etkileyebilir. Her deniz canlısının olumsuz etkilendiği ses frekansı düzeyi ve formu farklı olduğundan açık denizlere kurulacak rüzgar türbini projelerinde su eko- sistemi ile ilgili detaylı araştırmalar yapılmalıdır. DİLEK AŞAN Taksim Danışmanlık Hizmetleri Kurucu Genel Müdürü Global Raporlama Uzmanı