Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 177. Sayı (Nisan 2023)

64 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Nisan / 2023 TEKNIK Kablolar, izolasyon, dolgu ve dış kılıf gibi katmanları gereği kapalı bir yapıya sahip oldukları için genel olarak IP koruma sınıfından bahsetmemiz tam olarak doğru olmaz. Bunun yerine suya karşı (Against Water - AW) koruma kısmına değinmemiz daha doğru olacaktır. Suya dayanıklı kablolar genel olarak sıvılara karşı koruma sınıfında 7 (Immersion*) veya 8 (Submersion**) seviyesine denk gelecek şekilde üretilmektedir. Kablonun kullanılacağı çevre koşullarına göre uygulanacak olan teknik şartnameler çerçevesinde tercih edilmeleri gerekir. Suya dayanıklı kabloların temelinde kauçuk/lastik bazlı izolasyon ve dış kılıfa sahip “H07RN-F” serisi ürünler, dolayısıyla “TS EN 50525-2-21” standardı yer almaktadır. İlgili standarda göre; “H07RN-F” tipi kablolar “kuru” ve “nemli ve ıslak” (AW7–Immersion) alanlarda kullanım için onaylanmıştır ancak suyun içerisinde tamamen batırılma/ daldırma (AW8–Submersion) özelliğini sağlamamaktadır. Prysmian’a ait OZOFLEX-H07RN-F tipi kablolar buna örnek olarak verilebilir. Submersiyon (Submersion) özel- liği, yani sürekli olarak su altında çalışma koşulları için TS EN 50525-2-21 standardında, “H07RN8-F” tipi kablo öne çıkmaktadır. Bu kablo tipi için de, yine Prysmian‘a ait “OZOFLEX PLUS” serisi ürünler örnek olarak verilebilir. Bu kategoride yer alan kabloları yalıtım malzemesi olarak 2 temel gruba ayırabiliriz. Bunlar; • Termoplastik - Polivinil Klorür (PVC) • Çapraz bağlı bileşik Elastomerler - Etilen Propilen Kauçuk (EPR) - Etilen Vinil Asetat (EVA) - Silikon Kauçuk (SIR) Genel olarak iç veya dış kılıf malzemelerinde Termop- lastik ya da Elastomerik bileşikler tercih edilmektedir. Bunların başlıcaları; - Klorosülfonatlı Polietilen (CSP) - Polikloropren (PCP) - Klorlanmış Polietilen (CPE) - Silikon (SR) - Etilen Propilen Kauçuk (EPR) - Poliüretan (PU) Her yalıtım veya kılıf malzemesi, kendine özgü özel- liklerine göre seçilir veya özel olarak birleştirilir. Silikon ve EVA bileşikleri daha yüksek çalışma sıcaklıklarına ve buna bağlı olarak daha yüksek akım kapasitelerine izin verirken, EPR’ın mükemmel dielektrik özellikleri, düşük sıcaklıkta esneklik, ozona-iyonizasyona ve farklı hava koşullarına karşı direnç özelliği bulunmaktadır. Örneğin; Etilen Propilen Kauçuk (EPR) su geçirmezlik elde etmek için katkı maddeleri ile birleştirilerek üretilip “HYDRO- FIRM” markası olarak pazara sunulurken, yüksek mekanik dayanım ve aşınma direnci için Polikloropren (PCP) katkı maddeleri ile birleştirilip üretilerek “CORDAFLEX” mar- kası olarak pazarda yer almaktadır. Öte yandan, elastomer izolasyonlu kablolar aşırı ortam sıcaklıklarında mükemmel performans sağlayan izolasyon ve iç/dış kılıf bileşiklerinden üretilirler. Genel olarak; iletken bazlı izin verilen maksimum çalışma sıcaklığı 90 °C iken, maksimum kısa devre sıcaklığı 250 °C‘dir. Öte yan- dan, operasyonel çalışmalar (döşeme, nakliye ve depolama vb.) sırasında izin verilen minimum sıcaklıklar ise -25 °C / -40 °C’lere kadar düşmektedir. IP Koruma Sınıfı Gösterimi International Protection Code – (IP) Kapsamında Sıvılara Karşı Koruma Sınıfı Gösterimi