Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 178. Sayı (Mayıs 2023)

42 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mayıs / 2023 KONUK YAZAR minden kaçan küçük bir miktar madde klinoptilolitin diğer tabakaları tarafından tutulur. Bu tabakada kolona giren atık suyun kirletici konsantrasyonu C=0 konsantrasyonuna kadar çekilebilir. İlk adsorbsiyon tabakası yukarı akışlı sistemlerde kolonun en alt kısmına, aşağı akışlı sistemlerde kolonon üst tabakasına yakın yerdedir. Arıtılıcak su kolonon içinde iler- ledikçe kolonunu bu suyla önce temas ettiği bölge kirletici madde tarafından doygun hale getirilir ve bu bölge daha fazla iyon değişimi için etkisini kaybeder. Böylece birincil adsorpsiyon tabakası kolunun aşağısına doğru klinoptilo- litin kullanılmamış olduğu bölgeye doğru hareket eder. Bu bölgenin dalga benzeri hareketi ilk C0 konsantrasyonunun hareketi eşliğindedir ve genelde su veya atık suyun lineer hızından daha yavaştır. Birincil adsorpsiyon tabakası aşağıya doğru hareket ettikçe çıkış akımından daha fazla kirletici kaçar C/C0 sabit akımda zamana göre veya arıtılan suyun hacmine göre çizimi oluşan eğriye Kırılma noktası eğrisi (Breakthrough) adı verilir. Breakthrough (Doyma Eğrisi) iyon değişim eğrisinin olduğu bölge(kütle transfer bölgesi) kolonda aşağı doğru hareket ettikçe, çıkış konsantrasyonu- nun giriş konsantrasyonuna yaklaştığı görülür. Bu eğrideki kırılma noktası(break point) işletim sırasında kolonun giriş suyu ile pratik olarak dengede olduğunun kabul edildiği noktadır ve bu noktanın ötesinde giderim hedeflenenden daha az olacaktır. Pek çok su ve atık su arıtımı için uygulanan adsorpsiyon işlemlerinde doyma eğrisi genellikle “S” şeklinde görülür fakat kırılma noktasının durumu ve eğrilik derecesi ile değişkenlik gösterir. Kirletici konsantrasyonu, pH, hız kısıtlayıcı adsorpsiyon mekanizması,denge şartları ve parçacık çapı, şartlandırma, rejenerasyon, rakip iyonların varlığı, giriş Şekil 3.1. Çeşitli temas sürelerinde gerçekleştirilen kırılma noktası(brekthrough)eğrileri(BilsenBeler Baykal,1998) 4. KAYNAKLAR 1. Güven, D. A., (1996). Klinoptilot ve Kum Filtresi Kullanılarak Amonyak Piklerinin Giderilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, s. 70. 2. Ayşe Dudu ALLAR 2006 Yüksek Konsantrasyonda Amonyum İçeren Atık Sulardan İyon Değişimi İle Amonyum Giderimi 3. Rota Madencilik konsantrasyonu, kolon çapı gibi parametreler eğrinin gerçek şeklini etkiler. Breakthrough kapasitesi dolma noktasında klinoptilolitin gidermiş olduğu kirletici kütlesi kadardır. n EN GÜNCEL HABERLERE HIZLI ULAŞIN www.suvecevre.com