Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 178. Sayı (Mayıs 2023)

50 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mayıs / 2023 3.1.1. SKAT-Asit Purifikasyon Tesislerinin Ekipmanları ve Malzemeleri SKAT-Rejenrasyon Tesisi Aşağıdaki Ekipmanlar ve Mal- zeme Gruplarından Oluşurlar. (Aşağıdaki fotoğrafa bakınız.) - A): Elektrik dolabı ve panosu. - B): Besleme pompası ve filtrasyon ünitesi. - C): Banyo proses çözeltisi geri alma deposu. - D: Bir veya 2 adet uygun katyon değiştirici içeren, kat- yon değiştirici kolonu ve de katyon değiştirici kolon ekipmanları. - E): Katyon değiştirici Kolonu 1; (K1) ve katyon değiştirici Kolonu 2 (K2) için manuel ve otomatik pönamatik van ave valf grupları ve de borulaması. - F): Katyon değiştirici kolonu 1; (K1) ve katyon değiştirici Kolonu 2 (K2) için rejenerasyon sistemi. Rejenerasyon deposu ve pompası, manuel ve otomatik pönamatik van ve valf grupları ve de borulaması. 3.2. Asit Purifikasyon Retardasyon Teknoloji ve Tesisleri Güçlü asidik proses banyolarının, çürük asit oluşturma- sına neden olan yoğunlaşmış metal ve metal katyonlarının ve muhtelif katyonik impuritelerin, serbest asitlerden ayrış- tırılması, asit geri kazanım ve dönüşümünde muhtelif sanayi sektörlerinde kullanılan, teknoloji ve tesisleri ise, makale yazarı Dr. Mehmet Gülbaş’ın Berlin Teknik Üniversitesi Malzeme Bölümler Fakültesi’nde hazırlayıp, yazdığı ve savun- duğu doktora tezinden doğmuş, asit purifikasyon retardasyon teknoloji ve tesisleridir. Bu teknoloji ve tesiste spesiyal iyon değiştirici reçine ile kurulmasına rağmen, teknolojinin iyon değişimi ile hiç bir ilgisi yoktur. Teknolojinin teorik temel prensibi iyonların ve moleküllerin reçineyi işgali (Ionen-und Molekül Inversion), iyonların difuzyonu, sıvı ve iyon değiştirici faz sınırı, reak- siyonları, kimyasal reaksiyon dengelerinin hızlı değişimi ve spesiyal reçinenin bir çok kimyasal ve fiziksel özelliklerinin bir araya gelmesine dayanan bir teknolojidir. Burada bu teknoloji ve tesislerin kompleks çalışma teorisine özellikle girmeyip, böyle bit teknolojinin endüstrinin muhtelif sek- törlerinde kullanıma hazır olarak belirtmenin daha doğru olduğuna inanıyoruz. Asit purifikasyon retardasyon teknoloji ve tesisleri, her nevi organik ve anorganik güçlü asit ve karışık asitli proses banyolarının rejenerasyonu, asit geri kazanım ve dönüşü- münde 1990 yılından beri endüstri ülkelerinde ve Türkiye’de de kullanılmaktadır. En fazla kullanıldığı alan ise, tesislerin bir yıl ve daha kısa sürede, sağladığı ekonomik tasarruftan dolayı kendisini amorti etmesinden, sülfürik asitli eloksal banyolarının rejenerasyonu, serbest asit geri kazanımı ve dönüşümüdür. Buna Türkiye’den örnek verilmesi gerekirse, Türkiye’de bir çok eloksal işletmesi ve eloksal sektörünün öncüsü ve en büyüğü olan Asas Alüminyum Akyazı -Adapazarı işletmesi ve de diğer sanayi sektöründen örnek ise ülkemizdeki ErBakır A.S./Denizli, Sarkuysan A.S./Gebze, HES Kablo/ Kayseri, ETİ Bakır Bakır İşletmesi/ Samsun gibi bakır kazanım ve rafinasyon elektroliz şirketlerinin, çürük asitlerinden bakır, nikel, çinko, demir, magnezyum arsen, antimon vesaire gibi bir çok impuritenin ayrıştırılması ve sülfürik asidin geri dönüşümünü sağlayan asit purifikasyon retardasyon tesislerini gösterilebilir. Asit purifikasyon retardasyon tesisleri 25 litrelik reçineli tesisten 3000 litrelik reçineli içerikli büyük tesislere kadar projelendirilip kurulmakta ve de yukarda gösterilmiş iki önemli kullanım örneklerinin yansıra, HNO3/HF karışımlı paslanmaz çelik aşındırma ve yüzey temizleme banyolarının, H2SO4/ Oxal asitli karışık sert eloksal banyolarının rejene- Örnek Tandem Asit Purifikasyon SKAT Tesisi Fotoğraf Aqua Umwelttechnik GmbH Firması Paket Ünitesini göstermektedir. TEKNİK