Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 179. Sayı (Haziran 2023)

28 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Haziran / 2023 veya ORP ölçümü ve otomatik dozaj sistemi ile havuz suyunda arzu edilen klor seviyesi sürekli olarak sağlanır. Su depolarında da dezenfeksiyonun sürek- liliği sağlanmalıdır. 2. Havuz suyunun doğru dezenfek- siyonu suyun pH derecesi ile çok ilgi- lidir. Havuz suyunun pH değeri 7,2 – 7,4 arasında tutulmalı ve bunun sürek- liliği takip edilmelidir. Bunun hassasça sağlanması için sirkülasyon suyu sistemi üzerine suyun pH derecesini sürekli olarak ölçen ve gerekirse suya otomatik olarak “HCl” asidi dozlayan bir siste- min monte edilmesi en emin yöntem- dir. pH derecesi kontrolsüz olan havuz suyu sorun yaratır. Sudaki klorun aktif olma derecesi suyun pH derecesine çok bağlıdır. (Bu konuya aşağıda değine- ceğiz). Ayrıca, suyun pH derecesinin 7,8 üzerinde veya 7,0 altında olmasının insan cildine ve gözlerine zararı vardır. 3. Şok Klor: Yüzme havuzu suyu- nun sürekli olarak klorlu tutulması tüm sorunları ortadan kaldırmaz; havuz suyu yaz aylarında birkaç haftada bir, diğer aylarda problem görüldükçe klor ile şoklanır çünkü sürekli klor kulla- nımı şu sorunları çözemez: - Bazı yosun türleri klora bağışıklık kazanır ve havuzda üremeye başlar; - İnsan teri gibi maddeler ile birle- şen klor iyonları suda istenmeyen yan kimyasallar üretir (kimyasal adı kısaca THM). Bu istenmeyen kimyasallar koku yapar ve gözleri yakar. Klor ve pH ilişkisi ve suyun ORP değeri: Havuz suyunda bulunan “serbest klorun dezenfeksiyon gücü”nü ölç- mek mümkündür. Şekil 1’de görünen çizelgede suda bulunan serbest klor miktarı ve suyun pH değerine göre klorun oksidasyon gücü (ORP değeri) mV birimi ile ifade edilmektedir. Suda bulunan serbest klorun dezenfeksiyon etkisi suyun pH değerine çok bağlı- dır. Örneğin, suda 1,0 ppm serbest klor varken, suyun pH derecesi 8,0 ise ORP değeri 640 mV, oysa gene suda 1,0 ppm serbest klor varken suyun pH değeri 7,2 ise ORP değeri 720 mV’dur. Bu örnekte görüldüğü gibi, suyun pH derecesinin düşük olması serbest klorun oksidasyon ile dezenfeksiyon etkisini arttırmaktadır. İşte bu sebeple havuz suyu pH değerinin 7,2 – 7,4 civarında tutulması istenir. Sonuç olarak yüzme havuzu işle- timinde klor seviyesini ve suyun pH değerini çok iyi takip etmek ve Şekil 1’de gösterilen pH – Klor ilişkisi kura- lına uymak şarttır. İşletmelerdeki su depolarında da yeterli klor seviyesini sürekli olarak takip etmek gerekir, ancak, depo suyundaki pH seviyesini düzeltmek gerekmez, klorun etkili olması için Şekil 1’deki çizelgeye göre, suyun pH derecesine göre klor seviye- sini ayarlamak daha pratiktir. Yüzme havuzu işletmeciliği ile ilgili bilgilerden sanayide görevli işleticiler nasıl yararlanabilir? Yüzme havuzu işletmeciliğinden yararlanmak için önce bir karşılaş- tırma yapalım: 1. Ülkemizdeki yüzme havuzlarının çoğu güneş gördüğü için havuz suyunda “klorofil olayı” meydana gelebilir ve bakımsız havuzların içinde yosun oluşur. Su depoları genellikle güneş ışığı ve ortam ışığı görmediklerinden yosun sorunu yaşanmaz. 2. Yüzme havuzu çoğunlukla dış atmosfer şartlarında olduğundan rüzgar ile gelen her tür toz, top- rak, iri katılar havuz suyuna girer. Sanayi işletmesindeki su deposu çoğunlukla korunaklıdır, buna rağmen ortam havası ile temas eder. 3. Yüzme havuzu suyu sarf edilmez, hep aynı su dezenfekte edilir ve filt- relenir. Su deposuna ise sürekli yeni su gelir. 4. Yüzme havuzuna insan girer ve insan teri suya karışır. Su deposuna normalde insan girmez. Yukarıda değindiğimiz farklılıklara rağmen, havuz suyu ile depo suyu ara- sında çok önemli bir benzerlik bulu- nur: Bu sular hava ile temas ettiği için, havada bulunan birçok mikroskobik canlı ve bu canlıların besinleri suya karışır ve suda üreyen bu mikroskobik canlılar suyun kalitesini etkiler. Şu çok önemli bilgiyi hatırlatalım: Suyun pH Derecesine ve Sudaki Klor Miktarına Göre Sudaki Klorun Etkisi SU DÜNYASI