Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 179. Sayı (Haziran 2023)

52 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Haziran / 2023 TEKNİK K uraklık şüphesiz modern çağın en önemli çevre sorunlarından biri. Çok yakın zamanda gelişmiş ülkelerde dahi su problemi yaşanacağı bilinir- ken, suyun geri kazanılması insanlık için bir görev haline geldi. Yağmur suyu geri kazanımı da kuraklıkla mücadelede uygulanması en kolay çözüm yöntemlerinden biri olarak ön plana çıkıyor. Ancak verimli geri kazanım için yağmur suyu doğru sınıflandırılmalı. Yağmur suyu, içeriği çok değişken bir su kaynağıdır. Ana kirleticiler organik madde ve askıda katı maddeler olarak kabul edilse de özellikle çatı haricindeki yüzeylerden topla- nan yağmur sularında yağ ve gres, ağır metaller, azot, fosfor ve hastalık yapıcı mikroorganizmalar ile sıkça karşılaşılır. Yağmur suyunun toplandığı yüzey, lokasyon, mevsim ve iki yağış arası geçen süre gibi birçok faktör yağmur suyu kalitesini etkiler. (8) Öncelikle yağmur suyunun toplandığı yüzey kirlilik yükü açısından belirleyicidir. Çatılardan toplanan yağmur suları ile kıyaslandığında, otoyol, park alanı, kaldırım ve benzeri yüzeylerden toplanan yağmur suları çok daha kirlidir. Yapı- lan bir araştırmada bir konut binasının çatısından toplanan yağmur sularındaki organik madde konsantrasyonu yaklaşık 65-289 mg/lt arası ölçülürken, aynı lokasyonda yoldan top- lanan yağmur sularında 150-532 mg/lt arası ölçülmüştür. Yılın değişik zamanlarında yapılan tüm ölçümlerde yollar- dan toplanan yağmur sularının çatılardan toplanan yağmur sularına göre çok daha yüksek organik madde ve askıda katı madde içerdiği gözlenmiştir. (12) Yağmur suyu kalitesini etkileyen bir diğer faktör de lokasyondur. Çoğunlukla konutların bulunduğu bir semtte toplanan yağmur suları, sanayii bölgelerindeki yağmur sula- rına göre çok daha temizdir. İki farklı bölgede çatılardan toplanan yağmur suları analiz edildiğinde, sanayi bölgesinden alınan numunedeki organik madde ve askıda katı madde konsantrasyonunun konutların yoğun olduğu bölgeden alı- nan numuneye göre yaklaşık 5 kat daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. (12) Son olarak yağmur sularının toplandığı mevsim ve iki yağış arasında geçen süre de kirlilik yükünü etkiler. Yağışlar ne kadar sık olursa, yağmur sularının temas edeceği yüzeylerde o kadar az kirletici birikeceğinden su kalitesi olumlu etkilenir. İki yağış arası biriken kirliliklerin büyük bir kısmı ilk 5-10 mm’lik yağışla toplanır. İlk 10 mm’lik yağışın drenajdan atılıp, sonrasındaki suların toplanması arıtma uygulamasını daha verimli ve basit hale getirir. Yağmur Suyu ve Kirleticileri TAYLAN BERKE YILDIZ İnşaat Mühendisi Şekil 1. Otoyollarda Biriken Yağmur Suları Şekil 2. Yol Üzerinden Toplanan Yağmur Suyu (Solda) ve Çatıdan Toplanan Yağmur Suyu (Sağda) *Meta Mühendislik Arıtma Laboratuvarında çekilmiştir.