Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 181. Sayı (Ağustos 2023)

28 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Ağustos / 2023 SU DÜNYASI gibi yüksek yoğunlukta (5,5-6,0 kg/L) katılar geldiğinde, ters yıkamalar sırasında bu tutulan ağır katılar kum filtresini terk edemez, tersine, filtre tankı içinde kum katmanı zaman ile yükselir ve kum filtresinin basınç kaybı çok artar. Bu sebeple, kum ve tufal gibi, sudan ağır katıların bulunduğu sular kum filtresinden geçmeden önce katı ayırıcılar ile filtrelendiğinde kum filtreleri sorunu azalır. Demir- Çelik İşletmelerinde Katı Ayrıcı Uygulaması: Yukarıdaki paragrafta tarif ettiğimiz yöntem Demir-Çelik işletmelerinde çok başarılı olur, çünkü Demir-Çelik işletme- lerinde oluşan TUFAL’ın (demir oksit partikülleri) yoğun- luğu 5,5 – 6,0 kg/litre civarındadır, oysa kum filtreleri içine konan kuvars kumunun yoğunluğu 2,6 kg/litre’dir. Dolayısı ile, içine tufal giren kum filtresinin ters yıkaması sırasında tufal kum filtresini ters edemez, kum katmanlarının altına iner. Bu sebeple, Demir-Çelik işletmelerinde kum filtreleri- nin kumları çok sık yenilenir. Siklon yöntemi ile görev yapan katı ayırıcıya gelen katı- nın yoğunluğu ne kadar yüksekse, katı ayırıcının bu katıları sudan ayırma kabiliyeti o kadar yüksek olur. Örneğin, yoğunluğu 2,6 kg/litre civarı olan kumu katı ayırıcı 60-70 mikrona kadar sudan ayırırken, yoğunluğu 5,5 – 6,0 kg/litre civarında olan tufal’ı 40 – 50 mikrona kadar sudan ayırır. Uzun Su Borularının Korunması için Katı Ayırıcı Uygu- laması: Birkaç yüz metreyi aşan uzunluktaki su boruları- nın az basınç kaybı yapması ve dolayısı ile düşük basınçlı pompa seçilerek enerji ekonomisinin ön planda tutulması çok genel bir projeci anlayışıdır. Ancak, borularda su hızı az olduğunda, yoğunluğu sudan daha yüksek olan kum gibi maddeler borular içine çöker, zamanla boruların kesiti daralır ve boruların su taşıma debileri azalır. Çok geniş alana yaygın olan büyük sanayi tesislerinde, uzak mesafeden su temin eden sanayi ve tarımsal işletmelerinde borularda kumlar ile tıkanma sorununun yaşandığına şahit oluyoruz. Uzun su taşıma boruları olan tesislerde, sular boruya girmeden önce katı ayırıcı ile suda bulunan yüksek yoğunluktaki katıların sudan alınması doğru olur. Bu uygulamalar için satın alı- nacak olan katı ayırıcıların kumları 60 - 70 mikrona kadar ayıran yüksek kalitede katı ayırıcı modelleri olmasını öneririz. Kuyu Suları İçin Katı Ayırıcı Uygulaması: Katı ayırıcılar kuyu sularının filtrasyonunda da çok başarılı görev yapar. Kuyulardan su ile beraber gelen katılar genelde sudan yoğun- luğu yüksek olan kum ve silt gibi maddelerdir (Yoğunluk 2,4 – 2,7 kg/litre) ve bu yoğunluktaki katıları katı ayırıcı 60 – 70 mikron seviyesine kadar kolaylıkla ayırır. Diğer taraftan, sürekli aynı basınç kaybı ile görev yapan katı ayırıcı kuyu pompasının debisini değiştirmez. Çok az yer tutan, dış etkenlerden etkilenmeyen ve günlük bakım istemeyen katı ayırıcı kuyu başına konabilir ve kuyu sularının depoya gitmeden önce kumlardan arınmasını sağlar. Sonuç olarak, katı ayırıcıları “Çok Becerikli” ve “Eko- nomik” su filtreleri olarak nitelendirebiliriz. Katı ayırıcılar sanayi tesislerine büyük işletme ekonomisi kazandırır. Ancak, siklon prensibi ile çalışan her marka katı ayırıcının aynı becerilere sahip olmadığını ve işletmeye enerji ekonomisi ve su ekonomisi getirmeyeceğini hatırlatırız. n Kuyu Suyu Çıkışına Monte Edilmiş 60 m 3 /saat Kapasiteli Katı Ayırıcı