Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 184. Sayı (Kasım 2023)

44 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Kasım / 2023 GİRİŞ İ çme suyu ve kullanma suyu temini, önümüzdeki yüz- yılın en büyük sorunu olacağı herkesçe de çok iyi bilinen bir gerçek olarak, önümüzde durmaktadır. Başlıca sebepleriyse; iklim değişikliği, nüfus artışı ve su tüketim kültürünün artışı olarak sıralayabiliriz. Gelişmiş toplumlarda “Sürdürülebilir Kentsel Su Yönetimi Araştırma Programları” ile ilgili ciddi çalışmalar yapılırken, ülkemizde maalesef yeterli çalışmalar ve planlamalar yoktur. Dünyada her insan için ortalama yılda; 1,4 milyon litre su harcanıyor. Dünyanın yaklaşık 3/4’ü su olmasına rağmen, içme suyu ve kullanıma uygun tatlı su kaynakları oldukça kısıtlıdır. Dünyanın toplam tatlı su kapasitesi yaklaşık 35 milyon km3 (kilometreküp) (Dünyanın toplam su kapasitesinin %2,5’i) olup bunun sadece 105 bin km3 (kilometreküp) ‘ü (%0,3’ü) doğal çevre ve insan kullanım ihtiyaçlarına elverişli tatlı su kaynaklarıdır. Yaghi ilk olarak 2002 yıllarında çalışmaya başlanmıştır. Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesinden Prof. Dr. Omar Mwannes Yaghi ve ekip arkadaşları, atmosferden su buharı toplayarak içme suyu üreten bir cihaz geliştirilmesi, 2019 yılını bulmuştur. Düşük nemli bile olsa, günde yaklaşık bir litre su vere- bilen taşınabilir, güneş enerjili su toplayıcılar geliştirdiler. Berkeley California Üniversitesi’nde Kimya Öğretmeni olan Ortak kurucu Omar Yaghi; “Bu cihazla, bir saat içinde bir kola kutusu miktarında su elde edebilirsiniz.” İfade etmek- tedir. “Bu bir insanın çölde hayatta kalabilmesi için gereken su miktarı için yeterlidir.” Bu miktar kulağa çok az gibi gele- bilir, ancak tasarımcılar mevcut cihazın sadece bir prototip olduğunu, cihazın daha da geliştirilebilir olduğunu belirttiler. Düşük enerjili su toplama konusunda önceki girişim- lerde, bağıl nemi %50’nin altında tutmak için mücadele edilmekteydi. Yaghi ve çalışma arkadaşları özel materyal sayesinde yeni cihazın, suyu havadan %20 bağıl nem oranıyla elde ettiğini, 13 Nisan 2019’da Science‘da online olarak rapor ettiler. Bu, öğleden sonra ortalama bağıl nemin %21 olduğu Las Vegas’ta su oluşturmak gibidir. Dünya nüfusunun üçte ikisi su kıtlığı çekmektedir. Atmosferde kullanılamayan 5 milyardan fazla olimpik yüzme havuzunu doldurabilecek buhar ve su damlacıkları şeklinde bulunan nem mevcuttur. Havanın suya doygun olduğu zamanlarda nemi dışarı çıkarmak daha kolaydır. Ancak nemli bölgeler su sıkıntısı sorununun olmadığı yerlerdir ve kurak alanlardaki suyu çekmek daha büyük bir zorluktur. Silika jeller gibi süngerimsi malzemeler, düşük bağıl nemde bile havadan nem alabilir. Bununla birlikte, bu malzemeler suyu çok yavaş çıkartmaktadırlar ve toplanan SEMIH ÇALAPKULU Makina Mühendisi Kuzu Grup Mekanik Grup Şefi Havadan Temiz Su Üretme Teknolojisi TEKNİK