Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 186. Sayı (Ocak 2024)

28 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Ocak / 2024 2010 Haiti Depremi Özelinde Afetler Sonrası Su Hijyeni Kaynaklı Kayıplar Üzerine Bir Değerlendirme MAKALE B ilindiği gibi Haiti’de 12 Ocak 2010’da 7,0 Richter ölçeğinde yıkıcı bir deprem felaketi yaşanmıştır. Deprem esnasında ve sonrasındaki zafiyet ile yeter- sizliklerden kaynaklı olarak toplamda 316.000’den fazla insanın öldüğü tahmin edilmektedir (Kızılhaç >150.000 kişi olarak tahmin etmekte Haiti hükümeti ise yaklaşık 360.000 civarı kayıp tahmin etmektedir.). Aslında depremin yıkıcı etkisi ile ilk aşamada oluşan ölüm sayısının toplam ölümlerin %10-20’si civarında olduğu düşünülmektedir. Kalan %80-90’lık kayıpların deprem son- rası aşağıdaki listede belirtilen zafiyet ve sıkıntılar sebebi ile oluştuğu düşünülmektedir. • Afet öncesi zaten yetersiz olan altyapının deprem sonrası tamamen işe yaramaz duruma gelmesi, • Deprem sonrası “Afet Yönetim ve Koordinasyon” eksik- liği, • Zaten deprem öncesinde de oldukça zayıf olan sağlık hizmetlerinin deprem sonrası iyice yetersiz kalıp nerede ise tamamen çökmüş olması, • Su ve sanitasyon problemleri, • Yoksulluk ve yoksulluğa bağlı ikincil sebepler (kaos, anarşi, asayiş&güvenlik sorunları), • Deprem sonrası tropik fırtınaların getirdiği ek zorluklar, Afet sonrası kayıplarda her ne kadar diğer madde kaynaklı sebeplerin etkisi olsa da bu vakada “Su ve su hijyeni kaynaklı sorunlar” afet sonrası süreçte oluşan kayıpların en önemli sebeplerindendir. Yaşanan deprem felaketi sonrası oluşan “Su ve suya bağlı sanitasyon” sorunlarının büyük etkiye sahipleri aşağıdaki gibidir. 2010 HAİTİ DEPREMİ SONRASI SU KAYNAKLI YAŞANAN SORUNLAR; a. Temiz suya ulaşımın kısıtlanması, b. Atık yönetim sistemin çökmesi nedeniyle oluşan su kir- liliği, c. Dezenfeksiyon ve sanitasyon eksikliği, d. Su kaynaklı beslenme eksikliği, e. Vektörel üreme etkisi, A. Temiz Suya Ulaşımın Kısıtlanması Depremin ilk anlarından sonra ilk olarak bölgede mevcut temiz su kaynakları ve temiz su işletim hatları oluşan hasarlar sebebi ile büyük oranda kaybedilmiş ve etkisiz hale gelmiştir. Afet sonrası yönetim sistemin çökmesi sonucu; su temin ve su dezenfeksiyonu sistemini tamir edecek&işletecek kalifiye kadroların kaybı ve kalan kadroların güvenlik sorunları sebebi ile işlerini yapmaması&yapamaması nedenleri ile insanların temiz su kaynaklarına ulaşımı deprem sonrası hızlı bir şekilde oldukça kısıtlanmıştır. İnsanların ve bazı diğer canlıların temiz suya ulaşımın kısıtlanması sebebi ile dehidrasyon kaynaklı sorunlar oluş- CEM ŞENOĞLU Forsa Grup Yönetim Kurulu Başkanı