Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 186. Sayı (Ocak 2024)

29 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Ocak / 2024 MAKALE muş; buna bağlı canlıların direnç&performans&verim kaybı yaşamalarına neden olmuştur. B. Atık Yönetim Sisteminin Çökmesi Sebebi İle Su Kaynaklarının Kirlenmesi Deprem sonrası var olan ve oluşan su kaynak ve biri- kintileri zaten oldukça zayıf olan atık yönetim sisteminin afet sonrası büyük oranda deforme olması ile atık suların karışması ile temiz su kaynakları fiziksel ve biyolojik olarak kirlenmiştir. Atıklar tarafından kirletilmiş su birikinti ve kaynakları hızlı bir şekilde patojenik üreme kaynaklarına dönüşmüş- tür. Bölge insanının yeterince eğitimli olmaması ve afet sonrası çaresizliklerinin de etkisi ile mevcut su birikintileri ve kaynakların atık sularca kirletilmesi ve hatta bölgedeki insanlar ile diğer canlıların kirliliği belli olsa da bu suları kullanmak zorunda kalmaları insanlar ve diğer canlılardaki patojenik yayılma kaynaklı hastalıkların yayılmasını daha da arttırmıştır. Tüketime uygun suların hızla tükenmesinin yanında veya mevcut su ve su birikintilerin kirlenmeleri sonucu sularda beklendiği şekilde patojenik üremeler başlamıştır. Bu su kay- naklarının öngörülmesine rağmen dezenfekte edilememeleri nedeni ile su kaynakları ciddi hastalıkların yayılmasına sebep olmuştur. Afet sonrası incelenen raporlarda içme dahil tüketim amaçlı kullanılan su kaynaklarında aylar sonra bile normal şartlarda afet sonrası geçici atık yönetim sisteminde yapıl- ması gereken “çukur kazılarak gömülmesi gereken normal atıkların” yanında “yakılması gereken tıbbi atıkların” bile tüketim amaçlı kullanılan mevcut su kaynaklarında halen var olduğu gözlemlenmiştir. C. Dezenfeksiyon ve Sanitasyon Eksikliği Süreç içinde içme suyunun yanında temiz su kaynaklarına ulaşımın ciddi şekilde kısıtlanması sebebi ile hijyen&temizlik işleri yapılamaz olmuş ve temizlik ve hijyen yapılamaması nedenleri ile; oluşan mevcut patojenlerin yok edilememesi nedeni ile ayrıca hastalıklar yayılmaya başlamıştır. Sağ kalan- ların ve dışardan gelen yardım görevlilerin gerek kendi kişisel temizlikleri gerekse kullanım alanlarını temiz su olmaması sebebi ile yeterince temizleyememeleri nedeni ile var olan hastalık ve patojenler gittikçe hızlanan şekilde yayılmaya devam etmiştir. D. Su Kaynaklı Beslenme Eksikliği Yaşanan afet sonrası oluşan temiz su kıtlığı sebebi ile içme suyu yokluğunun yanında yemek ve gıda üretim ve hazırlanması da oldukça kısıtlanmış olup; insanların (ve bazı hayvanların) yetersiz içme su tüketimi ve su olma- ması sebebi ile yetersiz beslenmeleri özellikle yaralı ve hasta kişilerin enfeksiyonlara karşı daha savunmasız kalmasına; yetersiz vücut yapılarının sebebi ile antibiyotik tarzı ilaçların kullanımına karşı kısıtlama yaşamalarına ve gerekli tedaviyi alamamalarına veya uygun olmayan durumlarına rağmen vücut yapılarına uygun olmayan ağırlıkta ilaçlar kullanmaları