50 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mart / 2024 Uzun süreli ve ciddi kararsızlıklar söz konusu ise, dengesizliğin sebebi ortadan kaldırılarak pH kontrolü yapılsa dahi arıtmayı gerçekleştiren, zarar görmüş mikroorganizmaların kararlı haldeki sistemden beklenen verimi sağlayacak miktara ulaşmaları, tıpkı alıştırma döneminde olduğu gibi uzunca bir zaman isteyebilir. Anaerobik çürütme sistemlerinde, uçucu yağ asidinin yükselmesi ve pH’in düşmesi ile ortamdaki hidrojen gazı (H2) kısmi basıncı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Biyogazdaki hidrojen konsantrasyonu, anaerobik çürütme kararlılığının daha hassas göstergelerinden biridir. Reaktördeki H2’nin kısmi basıncı 10-4 atmosferi aştığında propiyonik asidin asetik aside parçalanması durmakta ve bunun sonucunda TUA konsantrasyonu yükselerek metan gazı üretimi safhası zarar görmektedir. Bu hal özellikle çamur yaşının 10 günden az olduğunda ortaya çıkmaktadır. Havasız şartlardaki reaktörlerde H2 kısmi basıncı izlenebildiği taktirde daha reaktörde pH düşmeden önce sistemin kararlılığının bozulmaya başladığı an tespit edilerek gerekli müdahale bir gün önce yapılabilir. Dolayısıyla pH’nın düşmesi reaktördeki düzensizliğin başlangıcını değil sonucunu yansıtmakta ve takriben bir günlük bir gecikmeye yol açmaktadır. Bu şekilde hidrojen iyonu konsantrasyonu izlenebilmesi halinde daha etkili bir proses kontrolü sağlanabilir. Herhangi bir sebeple kararsızlığını yitiren bir anaerobik çürütme reaktöründe, dengesizlik ilk önce sistemdeki TUA konsantrasyonunun artması sonucu pH da ani bir düşüş ile kendini gösterir. pH’daki düşüşü bir süre sonra (takriben bir gün) alkalinitedeki ani bir azalma izler. Bu sırada metan gazı üretiminin yavaşlaması dolayısı ile gaz debisinde ve gazdaki metan yüzdesinde bir azalma gözlenir. Bunların sonucu olarak da çıkıştaki KOI konsantrasyonu artar ve sistemin verimliliği düşer. Atık türlerinde hangi aylarda değişim yapılıyorsa, atıkları sisteme beslemeden önce her birinin ve harmanlama sonucu KOI, toplam azot (N) ve toplam fosfor (P) değerleri tespit edilmeli. Harmanlama sonucu KOI/N/P oranları kayıt altına alınmalı. Diğer yandan harmanlama sonucu oluşan karışımın pH ölçülmeli. Yine atık türleri hangi aylarda değiştiriliyorsa atıklar reaktöre beslenmeden önce her yeni atık türü içindeki ağır metallerin, alkali metallerin, sülfat ve amonyumun analizleri yapılmalıdır. Anaerobik çürütme reaktöründe yukarıda verilen parametreler yanında atık su seviyesi de sürekli ölçülmeli. Anaerobik çürütme tesisinin verimliliği; • Substrat tipine ve özelliğine • Karbon/azot/fosfor oranına • Sıcaklığa • TS içeriğine • Karıştırmaya • pH değerine • HBS (hidrolik bekleme suresine) gibi çeşitli operasyonel ve fiziksel parametrelere bağlıdır. Şekil 1. AD Sisteminde İzleme Teknikleri ve Kontrol Stratejileri MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=