63 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mart / 2024 MAKALE Reaktöre beslenen atık karışımında sodyum konsantrasyonu atık değişimi olduğu zamanlarda ölçülmeli ve kayıt altına alınmalıdır. Amonyum-azotu ölçümü ise haftada 3 defa yapılmalı ve kayıt altına alınmalı. 17. PROSESTEKİ KARARSIZLIKLARIN KAYNAKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI Anaerobik çürütme sisteminde kısa ve uzun süreli olmak üzere iki tür kararsızlık gözlenir. Kısa süreli kararsızlıklar; Ekipman arızaları, Sıcaklıktaki ani değişiklikler, Organik yükteki ani artışlar, Atığın bileşimindeki değişikliklerden ileri gelebilir. Uzun sureli karasızlıklar ise; Atık su içerisindeki zararlı (tehlikeli) maddelerden, Arıtılan atık suyun veya reaktörün pH'sındaki ani düşüşlerden, Alıştırma devresindeki mikroorganizmaların çoğalma hızlarının yavaş oluşu gibi faktörlerin biri veya birkaçının sonucundan olabilir. 18. ANAEROBİK ARTIMA REAKTÖRLERİNDE PROSESİN YENİDEN KARARLI HALE GETİRİLMESİ Anaerobik çürütmede proses stabilitesi bozulan bir havasız reaktörün tekrar kararlı hale getirilebilmesi için başlıca dört esas safhadan oluşan bir çözüm yöntemi izlenebilir. Bu safhalar; pH’nın nötr değere getirilmesi, Kararsızlığa sebep olan etkilerin belirlenmesi, Kararsızlığın sebeplerinin uygun tedbirlerle giderilmesi, Sistem kararlı duruma gelinceye kadar pH’nın ve H2’nin dikkatli izlenmesi. Reaktördeki kararsızlık sonucu pH, 6,4 ve daha aşağıya doğru düşen pH’nın yeniden uygun seviyelere yükseltilebilmesi için ALK’yi artırmak için kireç kullanılabilir. Kireç ilavesinin pH’nın 6.5 ve daha aşağıya düştüğü durumlarda yapılması gereklidir. pH’nın 6.5'den büyük olması halinde kirecin sudaki çözünürlüğü hemen hemen sıfıra yaklaştığından bundan sonra ilave edilecek kireç CaCO3 olarak çökeleceğinden bir faydası olmayacaktır. Kirecin diğer bir mahzuru da kalsiyum ortamdaki fosforu kalsiyum orto-fosfat olarak kendine bağlayarak besi maddesi eksikliğine sebep olmasıdır. Endüstri tipi havasız reaktörlerde pH kontrolü genellikle sodyum hidroksit, NaOH, ve sodyum bikarbonat ve NaHCO3 gibi çözeltilerle yapılır. Gerekli HCO3 ALK’si ise NaHCO3 ilave etmek sureti ile ayrıca sağlanır. Herhangi bir çökelti vermediği için NaHCO3 ALK sağlayıcı madde olarak uygundur. Ancak pH, fazla düştüğü anlarda NaOH ile birlikte kullanıldığında Na konsantrasyonunun kritik değeri aşıp aşmadığına dikkat edilmelidir. Bu durumda NaHCO3 yerine KHCO3 veya NH4HCO3 kullanılabilir. Kararsızlık gözlenen anaerobik çürütme reaktöründe bazı hallerde fazla HCO3 ilave edilerek pH’nın ayarlanmasına ve organik yükün önemli oranda azaltılmasına, hatta beslemenin durdurulmasına rağmen sistemdeki uçucu asit konsantrasyonu düşmeyebilir. Bu uçucu asidin propiyonik asit ağırlıklı olduğunu gösterir. Böyle durumlarda, reaktörde birikmiş uçucu asidin süratle yıkanmasını sağlamak üzere sistemi iyice seyreltilmiş ve hatta bazen havası alınmış musluk suyu ile beslenmesi yoluna gidilebilir. Reaktördeki uçucu asit konsantrasyonunun asetik asit ağırlıklı olması halinde organik yükün azaltılması veya beslenmenin durdurulması ile birlikte mikroorganizmalarca hızla tüketilerek normal seviyelere düşer. Uçucu asit konsantrasyonu normale döndüğünde organik yük tekrar tedrici olarak arttırılabilir. Gaz debisindeki düşme ve metan yüzdesindeki azalma havasız reaktörlerdeki dengesizliğin iyi bir göstergesidir. Özellikle metan gazı yüzdesinin %65’in altına düşmesi ileri derecede bir dengesizliğin göstergesidir. İyi işletilen bir anaerobik çürütme reaktöründe normalde metan yüzdesi %70 üzerindedir. Seyreltik atıkların arıtılması halinde oluşan CO2 çözünmesi sebebiyle bu oran daha da yüksektir. n Şekil 7. Anaerobik Curutme Tesisi Enstrumantasyon, Kontrol ve Otomasyon Sistemi Şekil 8. Anaerobik Çürütme Tesisi Akım Şeması
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=