27 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Nisan / 2024 süzme tekniklerinin yeterli çalışması için KF içindeki su hızının uygun olması şarttır. Çok önemli bir “püf nokta”: KF içindeki dolgu malzemesi arasına girip orada “adsorpsiyon” gücü ile tutunan sudaki katılar zaman ilerledikçe su geçiş yollarını doldurur ve KF içindeki dolgu malzemesi arasındaki su hızı çok yükselir. Tam bu sırada KF ters yıkanıp temizlenmezse, KF içinden geçen basınçlı sular, KF de “adsorpsiyon” yöntemi ile tutunmuş olan katıları yerinden oynatabilir ve KF den kirli su çıkabilir, çünkü “adsorpsiyon” düşük güçlü bir tutunma yöntemidir ve yüksek su hızında adsorpsiyon işe yaramaz. KF Ters Yıkama Temel Kuralı: KF ters yıkaması, filtrasyon sırasında filtre dolgu maddeleri arasına sıkışıp kalan katıların basınçlı su ile çıkarılıp filtre dışına atılmasıdır. Bu yıkama için temiz su yüksek hızda KF ye ters yönde verilir ve filtre üst kısmından atılır. Bu ters yıkama temiz su ile yapılmazsa, ters yıkama sonrası “durulama” maksadı ile KF’ye kısa bir süre üstten su verilir ve alttan çıkan su atılır. Ters yıkama suyu debisi çok önemlidir: KF ters yıkaması sırasında KF içindeki dolgunun hareket etmesi, tutmuş olduğu kirliliklerin ters yıkama suyu ile filtreyi terk etmesi sağlanmalıdır. Yeterli durulama süresi tecrübeler ile elde edilir. KF Ters Yıkama Zamanı: KF’nin ters yıkaması iki farklı sebep ile yapılır. KF’nin basınç kaybı yükseldiğinde ters yıkama yapılır. Ancak, KF basınç kaybı yükselmesi 24 saati aşıyorsa, bu durumda 24 satte bir KF’nin ters yıkanması önerilir, ters yıkama aralığı 24 saati geçerse KF dolgusu içinde bakteri üremesi başlayabilir ve biyofilm oluşursa KF dolgusu kullanılmaz hale gelir. KF içinde su hızının sıfıra yakın olan noktaları bulunur ve KF’ye gelen su dezenfekte edilmiş su dahi olsa, suyun hareket etmediği noktalarda bakteri üremesi başlayabilir ve sonra biyofilm de oluşabilir. Kum Filtresine gelen su içinde KF dolgusu yoğunluğuna eşit veya daha yüksek yoğunlukta katılar gelirse ne olur? Örneğin filtrelenecek su içinde kuyudan gelen kum tanecikleri veya çelik işletmelerinin soğutma suyunda bulunan ve yoğunluğu kumun iki katı kadar olan TUFAL (demir pası tanecikleri) bulunduğunda KF bunları çok iyi filtreler ve sudan ayırır. Fakat, KF’nin ters yıkaması sırasında yoğunluğu yüksek bu maddeler KF’yi terk edemez, sonuçta KF içindeki dolgu miktarı çoğalır, KF’nin basınç kaybı çok yükselir, su debisi azalır, KF’nin çok sık ters yıkanması gerekirse de basınç kaybı azalmaz!!! Bu sebeple KF koruyucu olarak, KF öncesi suyun siklon prensibi ile görev yapan “vorteks filtre” adı da verilen “Katı Ayırıcı”dan geçirilmesi önerilir. Suyun VİSKOZİTESİ’ne dikkatini çekmek isteriz. Su ısındıkça viskozitesi değişir ve KF içindeki filtre dolgusu çevresinden kolayca dolaşıp KF yi temizlemeden çıkabilir. Dolayısı ile KF ters yıkama suyunun sıcaklığına göre debisi hesaplanmalıdır. Su sıcaklığı 20°C’de suyun viskozitesi 1,0, oysa su sıcaklığı 40°C olduğunda suyun viskozitesi 0,65 civarındadır. İşletici her fırsatta su sıcaklığını kontrol etmeli ve sıcaklık farkı önemli olduğunda KF ters yıkama debisini değiştirmelidir. KF ters yıkama zamanı genelde iki türlü tayin edilir: KF basınç kaybına göre ters yıkama veya tecrübeler ile edinilen süreler sonrası ters yıkama. KF’nin suyu yeterli miktarda filtrelediğini nasıl anlaşılır? Tabii ki, KF sonrası kartuş filtre varsa, kartuşların tıkanma süresi KF nin başarısı hakkında fikir verir. Daha doğru bir çözüm, KF su çıkış borusu üzerine “Bulanıklık Ölçer” (Türbidimetre) monte etmek ve KF çıkışında suyun bulanıklık değerini sürekli takip etmektir. Bulanıklığın yükselmeye başladığı süre saptanırsa, bu bilgiye göre KF ters yıkaması periyodik şekle sokulabilir. KF basınç kaybı ölçümü de önemli bir parametredir: KF dolgusu sudaki katılar ile dolmaya başladığında KF basınç kaybı artar. Ancak şöyle bir riskin var olduğunu da belirtelim: KF içi kirlendiğinde önce KF basınç kaybı artar, bu sırada KF ters yıkanmazsa KF dolgusu içinde bir “yarık” meydana gelir ve sular filtrelenmeden bu yarıktan geçmeye başlar. İşletmeci KF basınç ölçerlerine bakıp KF’nin doğru çalıştığına kanaat getirebilir, oysa hakikatte KF kirli su kaçırmaktadır. Bu sebeple “Bulanıklık Ölçer” çok daha doğru karar vermeye yarayan bir cihazdır. Resim 3. Kum Filtresi Koruyucu Filtresi olarak Siklon Katı Ayırıcılar Resim 2. Kum Filtresinin Kesiti SU DÜNYASI
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=