54 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mayıs / 2024 MAKALE Tablo 5’te Konya çevresinde yetiştirilen bitkilerin su tüketimi ve net su ihtiyaçları verilmiştir. Yetiştirilmeye çalışılan bitkilerin su tüketiminin yağışa oranının ortalaması 2.4’tür (Özdemir ve Aydın, 2017). Konya ili 40.838 km2 yüzölçümü ile Türkiye yüzölçümünün %5,24’lik kısmına sahip olup 1.859.078,8 ha alanda tarım yapılmaktadır. Yıllık yağış miktarı bölgeden bölgeye 300-760 mm arasında değişmekle birlikte bazı bölgelerde 300 mm’nin altında seyretmesi kuru ziraat yapılmasını mecbur kılmaktadır. DSİ 4. ve 18. Bölge Müdürlükleri verilerine göre Konya ilinde 609.299 ha alanda sulu tarım yapılmaktadır. Toplam tarımsal alanın %79’u tarla bitkileri, %3’ü meyveler, %2’si sebzeler için kullanılmakta %16’sı ise nadasa bırakılmaktadır. Tarımsal sulamada bitkinin ihtiyaç duyduğu su miktarı 4,5 milyar m³’tür. Konya ilinin yeraltı ve yerüstü kullanılabilir su miktarı ise 3,1 milyar m³’tür. Bu durum mevcut sulanan alanlar için Konya ilinin su potansiyelinin yetersiz olduğunu göstermektedir (Konya Tarımı, 2021). 2020 yılı TÜİK verilerine göre Konya ilinin alıcı ortamlara göre şebekeden deşarj edilen yıllık atık su debisi 111.191 bin m3’tür. 42 atık su arıtma tesisi bulunup arıtılan atık su miktarı 91.341 bin m3’tür. Konya havzasındaki suyun sürdürülebilir kullanımı için arıtılmış atık suların tarımsal sulamada kullanımı oldukça önemlidir. 6. GERI KAZANILMIŞ ATIK SUYUN SULAMADA KULLANIMI 6.1. Konya Uygulama Örneği Konya kent merkezi atık su arıtma tesisisin toplam kapasitesi 1.600.000 nüfus eşdeğeri olarak planlanmış ve ortalama atık su debisi yaklaşık 200.000 m3/gün için 2009 yılında faaliyete alınmıştır. İşletmeye açıldığında arıtma tesisi yaklaşık 1,3 milyon kişiye hizmet vermekte olup nüfus artışına bağlı olarak tesisin mevcut kapasitesinin artırılması için projelendirme çalışmalarına başlanmıştır. Konya merkez atık su arıtma tesisi kapasitesini iki katına çıkaracak II. Kademe uygulama projeleri ile 400.000 m3/gün debi arıtım kapasitesine sahip olacaktır. Birleşik kanalizasyon sistemi ile toplanan evsel atık su, endüstriyel atık su (toplam atık su debisinin yaklaşık %8’i) ve hastane atık suları (toplam atık su debisinin yaklaşık %3,5’i) atık su arıtma tesisine iletilmektedir. Şekil 2’de Konya merkez atıksu arıtma tesisinin görünümü, Şekil 3’te ise tesisin atık su ve çamur arıtma akış şeması verilmiştir (KOSKİ, 2023). Konya’nın atık suları 2010 yılına kadar arıtılmadan 2010 yılından sonra ise arıtılarak tahliye kanalı vasıtasıyla Tuz Gölü’ne deşarj edilmektedir. Tahliye kanalı yaklaşık 150 km boyunda taşkın ve drenaj sularının tahliyesi amacıyla inşa edilmiştir. Tahliye kanalı boyunca sular tarımsal alanların sulanmasında kullanılmaktadır (Şekil 4). Konya merkezi atıksu arıtma tesisi işletmeye alınmadan önce 2008 yılında kentsel atık suların toplandığı ve ana tahliye kanalına iletildiği Aslım terfi merkezinden atık su Şekil 1. Dünyada ve ülkemizde yıllık ortalama yağış miktarları (Özdemir ve Aydın, 2017) TABLO 5. Konya Çevresinde Bitkilerin Su Tüketimi ve Net Su İhtiyaçları (Özdemir ve Aydın, 2017) Buğday Arpa Şeker Pancarı Kuru Farusle Mısır Patates Ayçiçeği Sebze Yonca Su tüketimi 441 420 825 535 685 605 615 750 1200 Net su ihtiyacı 400 350 705 480 630 540 500 705 100 Su tüketimi/ yağış 1,5 1,5 2,9 1,9 2,4 2,1 2,2 2,6 4,2 Şekil 2. Konya kentsel merkezi atık su arıtma tesisi (KOSKİ, 2023)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=