60 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Mayıs / 2024 MAKALE yağlar anaerobik çürütücülerde metan gazına dönüştürülmektedir. Biyogaz, deponi sahasından gelen gaz ve biyolojik olarak parçalanabilen atıkların fermantasyonu sonucu oluşan gazlar kojeneratör ünitelerinde enerjiye dönüştürülmektedir. Stabilize edilmiş çamur ve arıtılmış atık su tarım alanlarının gübre ve su ihtiyacını karşılamak için değerlendirilirken 550 ha alanda yetiştirilen ürünler biyogaz tesislerinde elektrik enerjisi elde edilmek üzere kullanılmaktadır. Anaerobik çürütme sonucu oluşan çamur tarım alanlarında değerlendirilirken, kojeneratörlerden elde edilen elektik ve ısı üretimi ise şehrin ihtiyacı için kullanılmaktadır. Sulanan alanlarda hububat, patates, şeker pancarı, mısır ve diğer ürünler yetiştirilmektedir (Mesek, 2012). Almanya Braunschweig’da bulunan Gut Steinhof atık su arıtma tesisi nüfus eşdeğeri 385.000 kişi olup, debisi 60.000 m3/gündür. Tesiste fiziksel (ızgara, kum tutucu, ön çökeltim), biyolojik arıtma (aktif çamur, son çökeltim) ile nütrient giderimi sağlanmaktadır. Ön ve son çökeltim çamurları yoğunlaştırma, anaerobik çürütücü, santrifüj susuzlaştırma, çamur depolama süreçlerinden sonra tarımsal alanlarda kullanılmaktadır. Arıtma tesisi çıkış suları ile anaerobik çürütücüden çıkan çamur karıştırılarak yağmurlama sulama ile 3000 ha alanın sulanmasında kullanılmaktadır. Ayrıca arıtılmış atık su ile 200.000 m3/gün kapasiteye sahip 200 ha infiltrasyon alanında tamponlama ve biriktirme yapılan bir yapay sulak alan oluşturulmuştur. Yapay sulak alan göçmen kuşların konaklaması ve rekreasyonel alanı olarak kullanılmaktadır (Şekil 7). İnfiltrasyon suları Oker nehrine verilmektedir (Bahadır, 2018). Atıksu yönetim alanının %38’inde biyogaz üretimi için bitki yetiştirilmekte ve kapasitesi 2,5 MWel olan biyogaz tesisi işletilmektedir. Braunschweig’da yıllık arıtılan atıksu miktarı 21 milyon m3 olup, bunun 15 milyon m3’ü yağmurlama sulama için kullanılırken, 6 milyon m3’ü ise yapay sulak alanlar için kullanılmaktadır. Oluşan arıtma çamurunun ise %60’ı (2750 ton kuru madde/yıl) yağmurlama sulama alanında, %40’ı (2000 ton kuru madde/yıl) ise başka zirai alanlarda kullanılmaktadır (Bahadır, 2018). Atık su ve arıtma çamurlarının tarımsal alanlara uygulanması sonucu toprak ve yeraltı sularını korumak için önlemler alınmaktadır. Braunschweig Atık Su Yönetmeliği’nde kanalizasyona deşarj için katyonlar (civa, kadmiyum, krom, arsenik, gümüş, bakır, nikel, kurşun, baron, kobalt, selenyum, çinko, antimon), anyonlar/elementler (serbest klor, serbest ve toplam siyanür, sülfid, toplam fosfor), organikler (POX/AOX, BTXE + styrene, toplam hidrokarbonlar, fenol indeksi, PAH, yağ ve gres, boya maddesi) ve toksisite için limit değerler Şekil 6. Braunschweig’da atık su arıtma, atıkların değerlendirilmesi, enerji üretimi (Mesek, 2012) Şekil 7. Gut Steinhof, Braunschweig, Almanya, yapay sulak alan (Bahadır, 2018)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=