48 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Haziran / 2024 TEKNIK 2. YÖNTEMLER 2.1. Yöntem 1: Debimetre İlk yöntem debi takibi olabilir. Ancak bu yöntemde debimetrenin baca içerisine montajı yapılıp bir süre (minimum 2 gün) ölçüm kayıt altına alınması gerekir. Öncelikle her terfi merkezinden alınan numunelerde anormallik tespit edilirse o terfi merkezinden geriye doğru bacalar üzerinde ölçümler yapılır. Her bir terfi merkezi ve bacadan alınan okumalar yardımıyla debinin hangi bacadan sonra beklenenden fazla yükseldiği ortaya çıkarılabilir. Debimetrenin terfi merkezi ve baca içine montajı kolay olmasına rağmen her terfi merkezi ve bacada 2 gün zaman kaybetmek anlamına gelmektedir. Ancak bu yöntemle tespit, çok uzun zaman alır. 2.2. Yöntem 2: Spektrofotometrik Prob ile KOİ Tespiti İkinci bir yöntem her bacada UV-Vis taramalı spektrofotometrik bir prob ile KOI okuması yapmaktır. Okumalar 90 saniyede gerçekleştirilmekte olup hızlıca okuma almak mümkündür. Öncelikle her terfi merkezinden alınan KOI okumalarında anormallik tespit edilirse o terfi merkezinden geriye doğru bacalar üzerinde KOI okumaları yapılır. Her bir terfi merkezi ve geri doğru bacadan alınan KOI okumaları karşılaştırıldığında KOI parametresinin hangi bacadan sonra ani düşüş gösterdiği tespit edilebilir. Piyasa araştırmasında bu sistemin maliyeti yaklaşık 20.000 Euro + KDV olduğu tahmin edilmektedir. 2.3. Yöntem 3: Çözünmüş Oksijen (ÇO) Ölçümü Üçüncü yöntem olarak öncelikle her terfi merkezinde çözünmüş oksijen (ÇO) değerinin tespiti yapılır. Terfi merkezlerinden birinde ÇO değerlerinde anormallik tespit edilirse o terfi merkezinden geriye doğru bacalar üzerinde ÇO ölçümleri yapılır. Böylece anormalliğin olduğu terfi merkezlerinden başlayarak hangi bacadan sonra ÇO ölçüm değerlerinin arttığı tespit edilebilir. Lüminesans yöntemiyle su ve atık su ortamındaki çözünmüş oksijen optik sensörler ile tespit edilebilir. Çalışma sıcaklığı 0-50 derece ve ölçüm aralığı 0.5-20 mg ÇO/L olmakla birlikte sensör başlığı paslanmaz çeliktir. Bu amaçla n-Situ markalı prob kullanılabilir. Sistem, ölçüm sonucunu, ölçümün yapıldığı noktanın koordinat bilgileriyle birlikte kayıt altına alınmasına imkan sağlamaktadır. Sahada kullanım için gerekli olan android işletim sistemine sahip olmalıdır. Probun kablo boyu en az 9,0 metre ve prob paslanmaz çelik malzemeden üretilmiş olmalıdır. Bu nedenle baca içerisine indirilirken veya ölçüm yaparken oluşabilecek çarpma vb. darbelere dayanıklı olmalıdır. Özellikle atık su ortamı içindeki kirlilikten etkilenmeme, sağlamlık ve uzun ömürlü hizmetin önemli olduğu düşünüldüğünde, belirtilen LDO (Luminescent Dissolved Oxygen) teknolojisiyle çalışan sensörlerin, kanalizasyon hattının bacalarında oksijen konsantrasyonu ölçmek ve takip etmek için monitoring sistemi kullanılabilir. Bu sayede, oksijen konsantrasyonunun artmaya başladığı bacada noktasal bir tespit yapılarak o bölgedeki sebepler daha spesifik olarak araştırılabilir. 3. Değerlendirme Yukarıda sıralanan üç yöntem göz önüne alındığında bu uygulama için en avantajlı ve pratik seçenek, üçüncü seçenek olan, çözünmüş oksijen (ÇO) ölçümü olacaktır. Birden fazla sistem alındığı taktirde bütün terfi merkezleri ve terfi merkezinden geriye doğru bacalar daha hızlı ve seri bir şekilde taranabilecektir. Bu aletler daha sonra atık su arıtma tesisinde ÇO ölçümünde kullanılabilir. ÇO ölçümü ile bu parametrenin artış gösterdiği terfi merkezinden geriye doğru baca bulunduktan sonra, bu baca ve bu bacadan önceki ve sonraki bacalardan numuneler alınıp KOI ölçümleri ile ikinci bir doğrulama yapılabilir. 3.1. Robot İkinci doğrulama işleminden sonra son aşama olarak kanalizasyona robot indirilir. Robot ile kanalizasyona taze su sızma noktaları tespit edilir. Kapalı devre televizyon (CCTV) kullanarak kanalizasyon sistemi incelenebilir. Küçük bir kamera borunun uzunluğundan aşağı doğru hareket eder ve operatörün yüzeyde görüntülenen bir monitör aracılığıyla sızıntıları tespit edebileceği görseller üretir. Robot sistemi ile kanalizasyon izleme işleminin şematik gösterimi Şekil 1’de verilmiştir. Robot ile izleme genelde, Ø100-Ø1500 mm çapındaki kanalizasyon borularına Şekil 1. Kanalizasyon Görüntüleme Robotu ile Kanalizasyon İzleme Çalışması
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=