50 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Eylül / 2024 suyu şebeke sisteminde sızıntılar, su dağıtım sürecindeki kayıplarla bağlantılıdır ve bildirilen, bildirilmeyen veya arka plan sızıntısı olarak sınıflandırılır. AB’de ortalama %24, ABD’de %1215, Avustralya’da ise %10 su kaçağı bulunmaktadır. Brezilya’da 2019 yılında su dağıtımında yaklaşık %38 oranında kayıp olduğu tahmin edilmektedir. Almanya’da kişi başı su tüketimi 1990’lı yıllarda 144 litre/gün iken 2019 yılında 128 litre/güne düşmüştür. Amerika Birleşik Devletleri’nde her gün tahmini 22 milyon 713 bin m3 arıtılmış su kayboluyor. Danimarka, 1977’den bu yana belirli su kayıplarını %75’ten fazla azaltmayı başardığı ve su kayıpları 13,3 m³/gün/km ana seviyesinden 3,1 m³/gün/km ana seviyesine düşürüldü ve bu da NRW seviyesinde %9’dan %5’e genel bir azalmaya denk geliyor. Danimarka Aarhus su yönetiminde benimsenen yöntemler: Altyapı yönetimi, Yüksek kaliteli inşaat işleri, Kaçak tespiti, Basınç yönetimi, DMA gece akışlarının izlenmesi, Akıllı boru değiştirme programı. Singapur’da 1990’da gelir getirmeyen su, toplam su üretiminin %9,5’ini oluşturuyordu. 2006’ya gelindiğinde, gelir getirmeyen su %4,5’e düşürülmüştür. Singapur su yönetimi, 2014’te 100 km’lik boru başına 10 sızıntıdan düşerek yılda 100 km’lik boru başına 5 sızıntı kaydediyor. Gelişmekte olan ülkelerde her gün yaklaşık 45 milyon metreküp su kaybedilmektedir. Birleşik Arap Emirlikleri’nin Abu Dabi Emirli i’ndeki Al Ain şehri, 19 Bölge Ölçüm Alanı (DMA) Siçin bir yıl içinde gelir getirmeyen su seviyesini %45’ten %10’a düşürdü. Sonuçlar, gerçek zamanlı hidrolik modelleme, otomatik su dengesi hesaplamaları, akış ve basınç izleme araçlarının kurulumu ve otomatik sızıntı tespiti için gürültü kayıt cihazlarının ve en üstte Holistik Yönetim Bilgi Sistemi ‘HOMIS’in konuşlandırılmasını içeren entegre bir yaklaşımla elde edildi. Hindistan’ın su temininin yaklaşık %40’ı gelir getirmeyen suya giriyor. Sahra altı Afrika ülkelerinde gelir getirmeyen su oranı Şekil 2.4’de verilmiştir. Türkiye’de su kaybı oranı raporları her yıl Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (SYGM) tarafından yayınlanmaktadır. Kamu hizmetlerindeki (toplam 30 kamu hizmeti) su kaybı oranları 2021 yılında %34 civarında gerçeklemiştir. Yani şebekeye verilen her 100 m3 içme suyunun 35 m3’ü gelir getirmiyor. Türkiye Su Enstitüsü (SUEN) tarafından 2022 yılında hazırlanan raporlarda, su kayıplarının kamu hizmetleri için AB ülkelerinde gelir getirmeyen suya ilişkin ortalama de erler %25 ve 2 bin 696 m3/km/yıl fiziksek kayıp tespit edilmiştir. Ülkelere göre şebeke uzunluğu başına yıllık kayıplar aşağıdaki grafik ile verilmektedir. Uluslararası Su Örgütü (The International Water Loss Association), IWA’nın tahminlerine göre, Küresel olarak içme suyu şebekelerinden kaynaklanan su kayıpları günde 346.000.000.000 litredir (346 milyar litre). Bu su kaybı sadece %30 oranında önlense, 800 milyon kişiye arıtılmış su sağlamak için yeterli tasarruf sağlanır. 2025 yılına gelindiğinde 1,8 milyar insanın mutlak su kıtlığıyla karşı karşıya kalması beklenmektedir. BM, halihazırda 2,3 milyar insanın su sıkıntısı çeken ülkelerde yaşadığının ve su kullanımının geçen yüzyıldaki nüfus artış hızının iki katından daha fazla bir hızla arttığını tahmin ediyor. İçme Şekil 2.2. Ortalama Şebeke Fiziksel Kayıpları (Gelir Getirmeyen Su Miktarı) (m3/km/yıl) Şekil 2.3. Çeşitli Ülkelerde İçme Suyu Dağıtım Şebekesindeki Sızıntılar MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=