54 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • Kasım / 2024 Özellikle su deposu barındırmayan cazibeli su dağıtım sistemlerinde basınç düşürme vanalarının (PRV) kullanılması oldukça yaygındır. Şebeke basıncının istenenden yüksek olduğu durumlarda basınç düşürme vanaları (PRV) aktif olarak çalışır ve bu yüksek basıncı düşürerek hem kayıp su miktarını hem de boruların hasar görme riskini azaltır. İçme suyu şebeke sisteminde pratikte dört farklı basınç düşürücü yönetimi metodu var. Bunlar; Sabit Çıkışlı Basınç Yönetimi, Zaman Ayarlı Basınç Yönetimi, Debi Ayarlı Basınç Yönetimi, Kapalı Devre Basınç Kontrolü Yönetimi metotlarıdır. Başarının anahtarı vanalar ve yüksek teknolojik ürünlerden ziyade basınç bölgelerinin ve alt basınç bölgelerinin düzgün bir şekilde ayrılıp, ayrı kalmasının sağlanmasıdır. Klasik Sabit Çıkışlı Basınç Yönetiminde şebeke basıncının bölge girişinde basınç kırıcı vanada PRV (Pressure Reducing Valve = Basınç Düşürücü Vana) (BKV) sabit tutularak uygulanan basınç yönetimidir. Şebekede sürekli olarak aynı basınç vardır. Bu, basınç yönetiminin en basit ve ucuz olanıdır. Böylece su tüketiminin az ve basıncın yüksek oldu u gece saatlerinde meydana gelen su kayıpları azaltılmış olur. Dezavantajı, şebekenin kritik noktasındaki basınç çoğu zaman minimum izin verilen seviyenin üstünde kalır. Bu durum sistem açısından bir dezavantaj oluşturur. Zaman Ayarlı Basınç Yönetimi: Öncelikle su tüketimlerinin zamanla değişimi izlenir ve buna göre su basıncının zamanla değişimi hidrolik model ile tahmin edilir. Bu uygulamada, PRV ile düşürülecek basıncın zamanla değişimi sağlanır. Ancak, tahmin edilen su tüketimleri ve basınç oldu unda bu farklılıklar görülür. Bu sistemde kritik noktadaki basınç 20 mSS olarak hassas bir şekilde sabitlenemez. Debi Ayarlı Basınç Yönetimi'nde basınç düşürücü vananın (PRV) çıkış basıncı, basınç düşürücü vanadan (PRV) geçen debiye ayarlı olup sürekli güncellenir. Bu ayar, hidrolik model ile elde edilebilir. Bu yöntemde debi arttığında çıkış basıncı artar, debi azaldığında da basınç düşürücü vanada (PRV) yük kaybı arttırılır ve böylece çıkış basıncı azalır. Bu sistemde kritik noktada basınç yaklaşık 20 mSS olarak sabitlenebilir. Kapalı Devre Basınç Kontrolü: En gelişmiş olan sistemdir. Şebekede kritik noktadaki basınç sürekli ve gerçek zamanlı olarak bir sensör ile ölçülür. Kritik noktada ölçülen basınç değeri, PRV’ye elektronik iletişim ile bildirilir ve bu veriye göre basınç düşürülür. Bu uygulamada, kritik noktadaki basınç sürekli izin verilen minimum seviyede tutulurken PRV ile düşürülen basınç zamanla değişir. İzole ölçülebilir bölgelerinin giriş basıncı, kritik nokta basıncının su dağıtım şebekelerinde izin verilen minimum basınca eşit olacağı şekilde PRV vasıtasıyla güncellenir. Bu, bir kontrol döngüsü ve programlanabilir bir mantık kontrolörü (PLC) gibi bir çeşit kontrol ünitesi gerektirir. İzole ölçülebilir bölgelerinin giriş basıncı, kritik nokta basıncının su dağıtım şebekelerinde izin verilen minimum basınca eşit olacağı şekilde PRV vasıtasyla güncellenir. DMA içinde basıncın düşürülmesi ile su kayıpları hemen MAKALE Şekil 12.4. Sabit Basınç Yönetimi Örnek Basınç Profili Şekil 12.5. Debi Ayarlı Basınç Yönetimi Örnek Basınç Profili Şekil 12.6. Su Basıncını Düşürmek için Kullanılan Farklı PRV Kontrolör Çeşitleri
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=