42 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 01 / 2025 (%51-30) ve atık su (%6-3) sektörlerine dağıtıldığı tahmin edilmektedir. İrlanda ve Galler’deki içme suyu şebekelerindeki 80 mevcut basınç düşürücü vana ve diğer şebeke altyapısından 17,9 GWh/yıllık geri kazanım potansiyeli belirlenmiştir. İrlanda ve İngiltere’nin bazı bölgelerinde 100’den fazla atık su arıtma tesisinde 1,1 MW’lık mikroHES ile enerjisi geri kazanım potansiyelini vurgulamıştır. İsviçre’deki mikroHES enerjisi geri kazanım potansiyelini değerlendirilmiş ve 19 karlı atık su tesisinden 9,3 GWh/yıllık bir potansiyel olduğu belirlenmiştir. Güney İspanya’daki 4000 hektarlık basınçlı sulama şebekesindeki dört potansiyel türbin kurulumundan 270,5 MWh/yıllık bir potansiyel olduğu tahmin etmiştir. Doğu İspanya’daki 290 hektarlık bir sulama şebekesinde 188,2 MWh/yıllık bir geri kazanım potansiyeli olduğunu vurgulamıştır. MikroHES yoluyla enerji geri kazanımı yalnızca su dağıtım şebekelerindeki enerji tüketiminin azaltılmasını ele almakla kalmamakta, aynı zamanda su endüstrisinde verimliliğin ve sürdürülebilirliğin iyileştirilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle, MikroHES tesisleri için uygun yerler ana hatlarıyla belirtmeli; ham su şebekesindeki depolama/servis rezervuarları ve içme suyu arıtma tesisleri; su dağıtım şebekesindeki basınç düşürme tankları (BPT’ler) ve basınç düşürme değerleri (PRV’ler); ve şebekenin sonunda atık su arıtma tesislerine girişler ve çıkışlar. Depolama veya servis rezervuarları (SRV’ler) yüksek arazilerde bulunur. İsviçre’deki tüm belediye atık su arıtma tesislerinde mikroHES türbinleri kullanılarak enerji geri kazanımı potansiyelini değerlendirilmiş ve 9,3 GWh/yıl enerji üretimi için toplam mikroHES potansiyeline sahip 19 tesis bulunmuştur. Hidroelektrik santralleri suyun potansiyel enerjisinin elektrik enerjisine dönüştüğü sistemlerdir. Hidroelektrik, su akışından elde edilen enerjiyi ifade eder. Mikro hidro güç, düşen sudan üretilen enerjinin küçük ölçekli bir şekilde kullanılmasıdır. “Düşü Yüksekliği”, kot farkı olarak bilinen dikey su düşüşü hidroelektrik üretimi için önemlidir. Bu nedenle, hidroelektrik üretimi için iki temel kriter: atık su ve içme suyu akışı (debisi) ve düşü yüksekliğidir. Bir mikro hidroelektrik santralinin (MikroHES) kapasitesi genellikle 2 ila 100 kW arasında değişir. MikroHES kullanan bir enerji geri kazanım tesisi için ekonomik olarak uygulanabilir minimum güç 2 kW olarak belirlenmelidir. Mikro hidroelektrik santralleri ise üretim kapasitesi 100 kW’dan daha az olan santraller için yapılan bir sınıflandırmadır. MikroHES’lerin üretim kapasitesi 2 ila 100 kW arasında değişmektedir. Yani mikroHES alçak düşülü ve düşük debili akarsularda/içme sularında/ benzerlerinde elde edilmemiş enerjiyi ekolojik dengeyi bozmadan hidroelektrik santrallerine çevirebilir. MikroHES tesisleri için uygun yerler ana hatlarıyla belirtmeli; ham su şebekesindeki depolama/servis rezervuarları ve içme suyu arıtma tesisleri; su dağıtım şebekesindeki basınç düşürme tankları (BPT’ler) ve basınç düşürme değerleri (PRV’ler); ve şebekenin sonunda atık su arıtma tesislerine girişler ve çıkışları olabilir. Depolama veya servis rezervuarları (SRV’ler) yüksek arazilerde bulunur. Burada yukarıdakileri temsil edecek şekilde sadece atık su arıtma tesisleri üzerinde durulacaktır. AAT’de atık sular, arıtıldıktan sonra dezenfekte edilir ve alıcı ortama deşarj edilmeden önce kurulacak olan MikroHES tesisinde potansiyel enerjiden elektrik enerjisi üretilir. AAT’lerinde MikroHES’ler, kurulması ve elektrik enerjisi üretilmesi çeşitli avantajlar sunar. AAT’lerinde kurulacak MikroHES’ler, genel olarak kirletmeyen, çevreye zarar vermeyen, sera gazı üretmeyen, çevre dostu olan, güvenilen ve istikrarlı elektrik enerjisi üretilebilen yenilebilir enerji kaynağıdır. Bunun için ne büyük bir inşaat işi, ne baraj ve ne de sular altında kalacak arazi gerektirir. En az çevre etkisi ile AAT’lerinde güç üretmek için MikroHES’ler kurulabilir. AAT’lerinde MikroHES ile düşük oranda elektrik enerjisi üretilse dahi kurulması cazip olabilir. Kot farkından dolayı yüksekten düşen suyun kullanımı uzun zamandan beri bir enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır; belki de insanoğlunun potansiyel enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürmesi elektrik üretimi için Şekil 1. AAT’sinde ve İçme Suyu Artıma Tesislerinde MikroHES Uygulaması MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=