54 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 01 / 2025 5. YATIRIM MALİYETİ AAT’lerinde arıtılmış atıksuyun minimum debi 0,050m3/sn ve yüksekliğin 3,0m olması tavsiye edilir. MikroHES yatırım maliyeti 1.300-8.000 ABD doları/kW (1.000-6.200 €/kW) arasında değişir. İşletme maliyeti ise yatırım bedelinin yaklaşık %1-4 arasında değişmektedir. İngiltere’de benzer bir çalışmada MikroHES yatırım maliyeti, 3.000–6.000 £/kW (3.700–7.400 €/kW) arasında değişmektedir. AAT çıkındaki bir hidroelektrik türbini için inşaat maliyetlerinin önceden tahmin, kurulu kapasite kW başına 1.500 ABD dolarından (1.150 €) az ve 8.500 ABD dolarından (6.515 €) daha fazladır. Düşü yüksekliğinin proje maliyeti üzerindeki etkisini hesaba katmak için İngiltere’de çeşitli büyüklükteki hidroelektrik santralleri için ampirik maliyet verilerine dayanan bir denklem geliştirilmiştir. Aşağıdaki denklemde, düşü yüksekliği 30 m’den düşük olan MikroHES için İngiliz Sterlini cinsinden proje yatırım maliyetini (Cpr), güç çıkışı P, (kW) ve düşü yüksekliği, H, (m) ile ilişkilendirir. Bu denklemle proje yatırım maliyetini tahmin etmek için kullanılır. Tüm bölgeler için de minimum 50.000 € maliyet kabul edilmiştir. Engebeli arazide arıtma tesisleri için kurulum maliyetleri nispeten düşük olabilir. AAT’lere uygulanan bazı MikroHES için maliyet verileri mevcuttur. Çeşitli türbin firmalarına ait tahmini türbin yatırım maliyetleri Tablo 5’de verilmiştir. Tablo 5 incelendiği zaman enerji verimliliği düşük olan PAT’ın en düşük yatırım bedelli ve fizibil olduğu görülmektedir. Belirli bir yerde gerekli akış hızı ve düşü yüksekliği kombinasyonuna bağlı olarak, bazı pompa özellikleri piyasada daha az yaygın olabilir ve bu nedenle seri üretimin maliyet indirimlerinden yararlanamaz. Her bir AAT için MikroHES projesi ile ilgili fizibilite çalışması yapılması fevkalade faydalı olur. 6. AMORTİSMAN SÜRESİ MikroHES tesisleri amortisman süresini; • Düşü yüksekliği, • Atıksu debisi, • Seçilen türbin tipi, verimliliği ve maliyeti, • İşletme maliyeti, • Elektrik enerjisi bedeli, etkiler. Bu çalışmanın doğru olarak yapılması gereklidir. Düşük yatırım maliyetli ve düşük düşü yüksekliğine sahip türbinlerin amortisman süreleri daha kısadır. MikroHES tesisleri, 7/24 ve yılın 365 gün çalışır. 10 yıldan daha kısa olan amortisman süresi önemli ve geçerlidir. Geri ödeme süresinin maksimum 5 yıl olması tavsiye edilir. Uygun uygulama noktalarına kurulabilecek türbin sistemlerinin ilk yatırım maliyeti ile sağlayacağı işletme tasarrufu üzerinden hesaplanan amortisman süreleri sırasıyla 0,5 yıl, 0,5 yıl ve 0,9 yıl arasında değişmektedir. “Amortisman süresi = yatırım bedeli/yıllık ekonomik getirisi” denklemi ile hesaplanır. Her türbin için yatırım maliyeti, geri ödeme süreleri ve elektrik enerjisinden ekonomik faydalanılmasına göre hesaplanır. Türbinlerin montajı için ek maliyetlerin (inşaat işleri, jeneratörler ve elektrikli ekipman gibi) analize dahil edilmesi gerektiği vurgulanmalıdır. Çünkü bu maliyetler türbin seçimine bakılmaksızın benzer bedeller olarak değerlendirilebilir. Ek olarak, bu maliyetler, türbinin toplam yatırımın %30-50’sini temsil ettiği varsayılarak yaklaşık tüm proje maliyetlerine göre ölçeklendirilebilir. Kapasitelerine bağlı olarak büyük, orta, küçük, mini, mikro ve piko sınıflara ayrılırlar. MikroHES sınıflandırılması Tablo 6‘de verilmiştir. Mini, mikro ve picoHES’ler, küçük HES’lerin alt kategorisidir. Bunlar kısaca Tablo 6’de sınıflandırılmıştır. Bu sistemde, şehrin kanalizasyon yoluyla toplanan su ve daha sonra yüksek basınçta kanalizasyon suyunda arıtılmış veya yüksek hızda akan bu su, jeneratöre bağlanan türbin veya su çarkını çalıştırmak için kullanılabilir ve bu nedenle elektrik gücü güvenilir olduğu ve en az bakım ve bakım gerektirdiğinden daha popüler hale gelmektedir. AAT’lerin giriş ve çıkışlarında hidroelektrik üretimi için Tablo 5. Türbin Yatırım Maliyeti Tahminleri Türbin Tipi Türbin Maliyeti (€) Kaplan Francis Propeller PAT S. No HES Tipleri Tanımlama 1 Büyük hidro 100 MW’dan daha büyük ve genellikle büyük enerji şebekesini besleme 2 Orta hidro 15-100 MW genellikle şebekeyi besleme 3 Küçük hidro 1-15 MW genellikle şebekeyi besleme 4 Mini hidro 100 kW - 1 MW. Bağımsız programlar yada daha sık şebekeyi besleme 5 Mikro hidro 5 kW 100 kW. Şebekeden uzak küçük topluluklar, kırsal sanayi için sağlanan enerji ve arıtma tesisinde kullanma 6 Piko hidro 100 W - 5kW Tablo 6. Hidroelektrik Sistemlerin Sınıflandırılması MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=