CO2 gazı + kondens H2O - H2 co3 (karbonik asit) H2 co3 - asit iyonu H+ + HCO3TEKSTİL BOYAHANELERİNDE SUDA ALKALİNİTE: Tekstil boyama işleminde kullanılan sulardayüksek miktarda HCO3 ve CO3 alkalinite iyonunun bulunması, kumaş üzerindeki boya kalitesini çok etkiler. Çünkü bu iyonlar, boya işleminin yapıldığı sırada kullanılan sıcak suda, basınç kalktığı anda karbondioksit CO2 gazı oluştururlar ve bu gazın kumaş üzerindeki sudan ani olarak ayrılması ile kumaşta "ABRA]" tabir edilen renk dalgalanmaları meydana gelir. MEŞRUBAT VE BİRA SANAYİİNDE de HCO3 ve CO3 iyonlarının fazlası istenmez. Bu iyonlar meşrubatta asidik bir tat oluştururlar. SUIARDAKİ ALKALİNİTENİN GİDERİLMESİ: Sulardaki alkalinitenin giderilmesi (Dealkalize) veya azaltılmasının birkaç yöntemi vardır. Bu yöntemlere kısaca değinelim: "Kireç ile çökeltme" yöntemi: Bu eski ve zahmetli yöntemde suya bir miktar kireç karıştırılır, kireç bir miktar sertliğin çökmesine sebep olur ve alkalinite ayni anda giderilir. Kireç ile çökeltme yöntemin işletme zorlukları çok olduğu gibi, çok miktarda katı atık meydana getirdiğinden birçok işletmenin pek tercih etmediği bir yöntemdir. Çünkü sanayi kuruluşlarının katı atıkları yok etmesi bugünkü çevre kanunları dolayısıyla bir sorun haline gelmiştir. Katyonik İyon Değiştirici Reçine ile Dealkalize: Genelde en çok bilinen yöntem asit ile rejenere edilen katyonik reçine kullanılarak ayni anda sertliğin ve alkalinitenin giderilmesidir. Bu yöntemin kimyasal izahı şöyledir: ("X" = Katyonik Reçine) Ca (HCO3)2 + H2 "X" - Ca"X" + 2H2O + 2CO2 t (Degazör ) Yukarıda ela görüldüğü gibi burada zör" (gaz alıcı) ile sudan ayrıştırılır. Bu yöntemin avantajı, aynı anda sertlik ve alkalinitenin giderilmesidir. Bu yöntemin kötü tarafı ise işletici personel için tehlikeli olan ASİT'in (HCI) kullanılmasıdır. Diğer bir sorun, degazör kullanılması sebebiyle sistem suyunun basıncının sıfıra düşmesidir. Dolayısıyla sisteme bir pompa daha eklenmesi gerekir. Anyonik İyon Değiştirici Reçine ile Dealkalize: Ülkemizde kullanıldığını hiç duymadığımız bu yöntem bazı ABD yayınlarında görülmektedir. Bu "Dealkalize" yönteminde anyonik reçine tuzun (NaCI) CI - iyonu ile rejenere edilir. Bu yöntemin kimyasal izahı şöyledir: ("A" = Anyonik Reçine) 2 J-ICO3 - + "A" Cl 2 - "A" (HCO3)2 + 2 c1Burada görüldüğü gibi suyun "Alkalinitesi" giderilirken suyun Klorür (Cl) iyonları artırılmış olur ve suyun sertliği alınmaz. Bu özellikler, bu yöntemin kötü tarafları sayılsa elaABD'cle kullanılmasının en büyük nedeni, işletmeci için tehlikeli olarak bilinen HCl asidinin işletmeye sokulmamasıdır. Zaten su yumuşatıcı reçineler için işletmeye satın alınan tuz (NaCl) ile anyonik reçinenin rejenerasyonu ela yapılır. Bu yöntemin diğer bir avantajı elasistemin Degazöre ihtiyaç duymaması ve suyun basınçlı kalmasıdır. Bu yöntemde, genelde öncelikle suyun sertliği giderilir ve daha sonra alkalinitesi alınır. Ters Ozmoz Sistemi ile Dealalkalinite gaza dönüştürülür ve "Dega- 24 m3/saat kapasiteli Ters Ozmoz Sistemi kalize: Bugünkü işletme anlayışına, tekniğe ve çevre kanunlarına en uygun yöntem, "Dealkalize" işlemini ayrı tasarlamak yerine Ters Ozmoz sistemi ile hem suların saflaştırılması ve hem de alkalinitenin giderilmesidir. Ters Oznıoz yöntemi ile su içindeki alkalinite ile beraber minerallerin çoğu ela giderilir. Yalnızca bir cihaz kullanılarak ayni anda alkalinite, sertlik ve varsanitrit, nitrat, sülfat, arsenik gibi istenmeyen birçok mineralden ve mikrobiyolojik macldelerclensu arınır. İyi seçilmiş ve özel ön şartlandırması ile eksiksiz kurulmuş bir ters ozmoz sistemi çok başarılı bir su hazırlama sistemidir ve hidrofor gibi kolay işletilen bir sistemdir. Ters Ozmoz sisteminin bir iyi yönü ele katı atık oluşturmamasıdır. Bu işletme kolaylıkları nedeni ile son 30 yıldır ters ozmoz sistemi birçok sanayide proses suyu hazırlamada ve buhar kazanı besi suyu hazırlamada kullanılıyor. Bursa'cla bulunan bir tekstil boyahanesinde (aşağıdaki fotoğrafta) kullanılan proses suyunu hazırlamak için ilk ters ozmoz cihazını 1991 yılında kurduk. Kurmuş olduğumuz bu ters ozmoz sistemi uzun yıllar hizmet vermiştir. Ters ozmoz cihazınm ürettiği suda "Alkalinite", sertlik ve yüksek iletkenlik olmadığından, ters ozmoz sistemi kullanan bu tekstil boyahanesinde boya tekniği çok başarılı olmuştu. Sudayüksek"Alkalinite"birçok sanayi sektörü için ihmal edilmemesi gereken bir husustur, fakat ters ozmoz cihazı sayesindegünümüzde "SudaAlkalinite" problem olmaktan çıkmıştır. • Su ve ÇevreTeknolojileri • Ocak 2013 191
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=