nabilir, organik gübre olarak kullanılabilir ve onların çevreye verebilecekleri zararlaren azdüzeye indirilebilir. Biyogaz üretmenin faydalarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür. • Oluşan metan enerji kaynağı olarak kullanılır • İnsanlar biyogaz kullandıklarında enerji amaçlı kömür ve odun tüketimi azalır • Sindirim ortamından çıkan çamur tarımda, hatta toprak iyileştirmede kullanılan çok iyi bir organik gübredir • Sindirim esnasında özellikle insan ve hayvan atığı içinde bulunan hastalık yapıcı (patojenik) mikroorganizmalar büyük ölçüde ölürler • Geleneksek biyolojik atıksu arıtma tesislerinde düşük olan kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) giderimi biyogaz tesisinde oldukça yüksektir • Biyogaz üretimi esnasında hayvan gübresinde bulunabilecek yabancı ot tohumları çimlenme özelliğini kaybeder • Biyogaz tesisinden çıkan hayvan gübresinin kokusu yok denecek kadar azalır • Çürümeye terk ettiğimiz organik maddelerden atmosfere salıverilen metan, küresel ısınma potansiyeli yüksek olan bir gazdır. Bu gaz kontrol altına alınmış ve yakıt olarak değerlendirilmiş olur. Yüksek organik madde içeren atıksular uzun bekletme süresi ve büyük reaktör hacmi gerektiren anaerobik arıtma tesislerinde arıtılabilirler [2-5]. Anaerobik sindirme prosesin verimi, kullanılan organik maddenin tür ve bileşimine bağlıdır. Organik maddeler kimyasal bileşimleri açısından farklılıklar gösterir. Bazen organik madde bileşimi optimum bakteri gelişimi ve biyogaz üretimi için uygun olmayabilmektedir. Örneğin, peyniraltı suyundaki katının ana bileşeni olan laktoz anaerobik şanlar altında asit üreten bakterilerin gelişimini hızlandırır. Bu bakteriler lakrozu kısa zincirli !ere parçalarlarve sistemin pH'nın hızla düşmesine neden olurlar. Bu düşük pH, metan üreten bakterilerin gelişmesine olumsuz etki eder ve düşük biyogaz verimine neden olur [6-8]. Bu problem farklı organik maddelerin birlikte sindirimi ile aşılabilmektedir; çünkü birlikte sindirim daha iyi besin dengesi ve sindirim performansı ve daha yüksek biyogaz verimi sağlamaktadır [9]. Sindirim performansını ve metan verimini artırmak için araştırmacılar katı mezbaha atığı, hayvan gübresi, meyveve sebzeyi (10], hayvan gübresi ve hızar tozunu [11, 12], hayvan gübresi ile sebze, meyve ve tavuk gübresini (13], hayvangübresi ve patates kabuğunu [14], hayvan gübresi ve şeker pancarını [15], hayvan gübresi ve mısır silajını [16], hayvangübresi ve enerji bitkileri ve samanı [17], hayvan gübresi ve zeytin posası ve peyniraltı suyunu [18], hayvangübresi ve peyniraltı suyunu [7, 8, 19,20] ve peyniraltı suyu, mısır silajı, şekerpancarı posası, havuç atıkları ve gliserini (21] birlikte sindirmişlerdir. Bu çalışmada Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi öğrenci yemekhanesipilot yemekhane olarak seçilmiş ve buradan toplanan yemekhane artıkları biyogaz üretiasetik, propiyonik, butirik ve diğer asit- Şekil 1: Çalışmada kullanılan biyogaz tesisi minde kullanılmıştır. Nisan-Mayıs 2012 aylarında beş hafta boyunca toplam 24 gün tesis beslenmiş ve oluşan biyogaz miktarı ve biyogazın bileşimi günlük olarak incelenmiştir. Materyal Metot Biyogaz üretimi ıçın kullanılan yemekhane artığı günde ortalama 600 kişinin yemek yediği yemekhaneden temin edilmiştir. Numuneler NisanMayıs 2012 döneminde beş hafta boyunca mesaigünlerinde, sadece öğle yemeğinde alınarak aynı gün reaktöre doldurulmuştur. Numuneler el ile ayırma işlemi uygulayarak kaynağında peçete, plastik, muz kabuğu ve kemik gibi maddelerden ayrıştırıldıktan sonra toplanmıştır. Günde ortalama 72 kg yemek artığı toplanmıştır. Her gün toplanan yemek artıkları su ile 150 lt'ye tamamlanmış (yaklaşıkl:1 oranında) ve 24 gün boyunca toplam 1716 kg yemek artığı su ile birlikte 3600 lt'lik reaktöre doldurulmuştur. Biyogaz üretiminde rol oynayacakbakteri kültürü, hayvan gübresini reaktöre aşılamak suretiyle sağlanmıştır. Haftada bir kez yaklaşık 50 kg hayvan gübresi Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Hayvan Çiftliği'nden alınmış, su ile 1:1 oranında sulandırılmış ve reaktöre dolduSuveÇevreTeknolojileri•Ocak 2013 511
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=