Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 58. Sayı (Mayıs 2013)

44 Su ve Çevre Teknolojileri • Mayıs 2013 Oğuzeli İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi’nden gelen arıtma çamuru ber- taraf edilecek. GASKİ Atıksu Arıtma Çamuru Ter- mal Kurutma ve Yakma Tesisi’nde, Türkiye’de ilk defa yapılan prosesle, arıtma çamurları kurutma fırınında ön kurutmadan geçirildikten sonra, akışkan yataklı kazanda % 99 KM ora- nına kadar yakılarak, kül elde ediliyor. Çalışma Prensibi GASKİ’ye bağlı atıksu arıtma tesis- lerinden çıkmakta olan % 27 KM ora- nında 170 ton/gün arıtma çamuru, çamur deposunda toplanarak iletim ekipmanları yardımıyla termal kurut- maya sevk ediliyor. Sistemde paletli tip olarak adlandırılan kurutma fırını kullanılıyor. Termal kurutucunun ısı kaynağı, akışkan yataklı kazanın eşanjör sistemiyle 200 dereceye kadar ısıtılan kızgın yağ. Termal kurutucuda % 40 KM oranına kadar kurutulan çamur, iletim sistemiyle akışkan yataklı kazana alınarak, 850 derecede yakma işlemi gerçekleştiriliyor. Yapısı gereği kazan ısısı, halojen gazlar dikkate alınarak 1100 dereceye kadar çıkarılabiliyor. Akışkan yataklı kazan, cidarında eşanjör sistemiyle birlikte tasarlanmış. Kazandan atık olarak çıkan kül, buhar ve gazlar, ekonomizere alınıyor. Ekonomizer, kazanın sıcak hava sirkülasyonunu sağlıyor. İri boyutta ilk kül partikülleri bu üniteden çıkıyor. Ekonomizerden sonra gelen sik- lon ünitesinde, gaz ve kül tanecikleri siklona teğetsel olarak giriş yapa- rak, siklon filtrenin silindirik duvarı boyunca merkezkaç etkiye maruz kalı- yor. Özgül kütle farklarından dolayı katı maddeler aşağı düşüyor. Kül ve varsa uçan kum tanecikleri siklonun alt çıkışından alınarak kül silolarına gönderiliyor. Siklondan çıkan proses gazı, içinde bulunan ince partikülle- rin temizlenmesi için toz filtreden geçiriliyor. Toz filtresi basınçlı hava püskürtülmesi sonucu tozu yakalaya- rak bastıran bir sistem. Taneciklerden arındırılmış egzoz gazları bacadan yak- laşık 110 derecede atmosfere atılıyor. Sistemde bulunan ıslak baca, emis- yon değerlerine bağlı olarak, kimyasal yıkama işlemi yapmaya uygun olarak tasarlanmış. Sistemin Toz, NOx, SOx, CO, HCL ve HF değerleri online ola- rak takip ediliyor. Ekonomizer, sik- lon ve toz filtresinden, yakma işlemi sonucunda elde edilen kuru ve depo- lanabilir, %99 km oranına sahip kül silolara alınıyor. Elde edilen külün asfalt, çimento ya da plastik sanayi- inde değerlendirilmesiyle ilgili fizibi- lite çalışmaları devam ediyor. Girişte 170 ton olan arıtma çamurları 15 ton kül olarak sistemden çıkıyor. Projenin ikinci etabında enerji eldesi planlanıyor. Sistemden elde edilen ve bir kısmı termal kurutmada kullanılan ısının kalan kısmından elektrik üretilmesi planlanıyor. Yapı- lan fizibilite çalışmalarında yaklaşık 500-1000 kw/saat elektrik üretilmesi öngörülüyor. Arıtma tesisinde, 2006 yılında devreye alınan ve 26 ayda yatırım maliyetini amorti eden biogaz kojenerasyon ünitesinde, halihazırda saatte 1100 kw elektrik üretiliyor. Arıtma Çamuru Kurutma ve Yakma Tesisi çıkışı elektrik santralinde üre- tilecek elektrikle birlikte, tesisin ihti- yacı olan elektriğin yaklaşık yüzde 90’ı tesiste üretilmiş olacak. Bu oranın Türkiye’deki en yüksek geri kazanım oranı olacağı belirtiliyor. Kurutma fırını Fırın içi Tesis