Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 69. Sayı (Nisan 2014)

1.1.3. Nüfus Tahmini Uygulaması 1.1.3.1. Nüfusun alt bileşenleri Detaylı analizlere dayalı nüfus tah- minlerinde; - İlçe bazlı tahmin yapılması - Her bir ilçenin kentsel ve kırsal nüfusları için ayrı ayrı değerlendirilmesi - Her bir ilçenin kentsel ve kırsal nüfusu için ayrı ayrı yaz ve kış dönemi nüfus farklılıklarının dikkate alınması ile farklı nüfus senaryoları için (düşük, orta, yüksek nüfus artışı/büyüme) nüfusların hesabı sağlanmalıdır. Bu kapsamda, nüfus sayımı değeri kentsel kış nüfusu değerine tekabül eder ve hesap tablosuna önce o işle- nir. Daha sonra alta doğru yıllara göre kentsel kış nüfusları hesaplanır. Yaz değerinin artışı ile ilgili güvenilir veri yoksa, kış nüfusunun belli bir katı ola- rak alınabilir (Örn. %120’si, %75’i). Özel bir durum olmadığı takdirde, kır- sal nüfusun yazın değişmediği kabul edilerek yazlık nüfus sadece kentsel nüfusa işlenebilir. Eşdeğer nüfus, kış ve yaz nüfusları- nın aylara göre ağırlıklı ortalamasıdır. Aksi belirtilmedikçe yaz dönemi 4 ay (Mayıs-Eylül), kış dönemi 8 ay (Ekim- Nisan) kabul edilebilir. Tüm tahmin ve senaryo sonuçları mutlaka farklı grafiklere işlenerek, gerçek yapı detaylı olarak da ince- lenmelidir (Örn. ilçenin 1960-2040 kentsel nüfus değişimi, havzanın yıl- lara göre eşdeğer nüfus değişimi vb.). Hesap tablosunda kullanılabilecek İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü tara- fından geliştirilmiş bir format, Rehber niteliğinde Şekil 7’de verilmektedir. Kullanılmış olan örnek nüfus artış hızı (p katsayısı) değerleri de Tablo 2’de verilmiştir. 1.1.3.2. Nüfus Tahmini Senaryolarının Mukayesesi Nüfus tahmininde, yukarıda veri- len tahmin metotlarından uygun olan seçilerek kullanılmalıdır. Gerçeğe en yakın durumun genelde azalan hızlı geometrik artış metodu ile elde edile- bileceği düşünülmektedir. Öncelikle bu yöntem denenmelidir. Nüfus tahmin senaryoları oluştu- rulurken farklı yöntemlerin hesap sonuçları grafik üzerine işlenebileceği gibi, seçilen tek bir yöntem için zaman içerisinde değişen nüfus artış hızları kullanılarak da farklı alternatifler çizi- lebilir. Bunun için senaryoların her birinde, nüfus artış hızları beşer yıllık olarak tanımlanabilir. Tüm senaryolar tek bir grafik üze- rine işlendiğinde, yerleşimin daha Rehber 60 Su ve Çevre Teknolojileri • Nisan 2014 Tablo 1. Meskûn bölgelerde nüfus yoğunlukları (Muslu, 1996) Sınıf I II III IV V VI İskan Şekli Çok kesin iskan Kesin iskan Orta kesif ve kapalı iskan Kırsal alanlar Bahçeli dış mahaller Şehrin mücavir alanları Nüfus Yoğunluğu kişi/ha 500-700 400-600 300400 150-300 60-150 10-60 Yıllar 2000 2001 2002 Kış 195.669 200.024 204.444 Yaz 156.559 160.019 1653.555 Eşdeğer 179.391 183.355 187.407 177.335 177.210 177.084 Kış 373.034 377.233 381.528 Yaz 333.894 337.228 340.639 Eşdeğer 356.726 360.565 364.491 Merkez İlçe Kentsel Toplam Kırsal Şekil 7. İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü hesap sayfası örneği Tablo 2. Yıllara göre değişen nüfus artış hızı değerleri örnekleri 2000-2005 2005-2010 2010-2015 2015-2020 20202025 2025,2030 2030-2035 2035-2040 Kentsel 3,000 2,600 2,3000 2,000 1,800 1,500 1,300 1,000 Kırsal 2,600 2,300 2,000 1,800 1,600 1,400 1,000 0,800 Nüfus Artış Hızı (%) Merkez İlçe Yıllar