Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 82. Sayı (Mayıs 2015)

70 Su ve Çevre Teknolojileri / Mayıs 2015 www.suvecevre.com REHBER PROF. DR. İSMAİL KOYUNCU 4.2.3. Ozonlamanın Yan Etk ler ve Emn yet Tedb rler Y üksek konsantrasyonlarda ozon zeh rl d r ve gözler, burun ve c ğerler ç n tahr ş ed c b r etk s vardır. 0.2 mg ozon/m 3 ün üze- r nde ozon çer ğ ne sah p b r ortamda uzun süre kalmak, öksürmeye sebep olur. 4 mg ozon/m 3 ten t baren ozon gazının tahr ş ed c etk ler hesaba katıl- malıdır. Konsantrasyon 20 mg ozon/m 3 geçerse, akc ğer ödem yüzünden ölüm olayının gerçekleşmes hızlanır. Ozo- nun sağlık üzer ndek zararlı özell kler yüzünden ozon tes sler n n çevres n- dek yerlerde yeterl güvenl k önlem- ler (fazla ozon parçalaması, zorunlu havalandırma, ozon görüntüley c ler) alınmalıdır (ATV - M 205E, 1998). Aşağıdak güvenl k önlemler özel- l kle öneml d r: • Ozon tesisleri güvenli odalar çer s nde bulunmalıdır. Ozon tes sler ek pman odalarına da kurulab l r. Vakum s stemler gerek r. Çalışma alanlarında maks mum 0,2 mg/m 3 lük sev yen n geç lmemes ne d kkat ed lmel d r. • Havalandırma tehlike alanının dışında ve kontrol ed leb l r olmalıdır. • Arıza durumunda ozon kaçışı olab lecek odalarda, gaz uyarı ek pmanları bulundurulmalıdır. • Ozon tesisleri, arıza durumlarında alınab lecek önlemler b len, güvenl k kuralları ve tehl keler hakkında eğ t m almış k ş ler tarafından şlet lmel ve bakımları yapılmalıdır. 4.3. Klorlama 4.3.1. Temel İht yaçlar Klor, gaz veya sıvı klor b leş kler hal nde en çok kullanılan dezenfek- tanlardan b r s d r. Klor, çoğu salgın hastalık m krobunu etk s z hale get r- mekted r. Klor, normal ısı ve basınçta sarımsı-yeş l b r gaz olup, havadan 2,5 kat daha ağırdır. Çok kesk n b r kokusu vardır ve nem bulunan yerlerde oldukça koroz ft r (ATV - M 205E, 1998). Klor k myasalları toks k ve zararlı- dır. Klor atomunun değerl ğ ne kadar büyükse, klor b leş ğ n n oks tlenme gücü de o oranda fazla olmaktadır. ClO2 :+4, NaClO2 : +3, HOCl : +1, Cl2: 0 (1) Buna göre en etk l klorlama, ClO 2 le yapılmaktadır. Ancak, ClO 2 yer nde üret l p kullanılmalıdır. Yaygın olarak kullanılan klorlama s stemler aşağıda ver lm şt r: • Sodyum hipoklorit çözeltisi, • Klor gazı • Klordioksit. Dezenfektan k myasallarının depo- lanması, hazırlanması ve kullanılması, kullanılacak k myasalların t p ne bağ- lıdır. Sodyum h poklor t çözelt s , % 5-15 NaOCl konsantrasyonları hâl nde satın alınab l r, tanklarda depolanab l r ve poz t f yer değ şt rmel pompalar kulla- nılarak dozlanab l r. Sodyum h poklor t çözelt s , zamana bağlı olarak etk nl ğ n kaybeder. Etk nl ğ n azalması, sıcaklığın artışıyla hızlanır. Klor gazı, basınçlı tanklarında depo- lanab l r. Herhang b r kaçak, yırtılma veya yanlış kullanım durumunda klor gazından etk lenmes muhtemel oda- lar, klor gazı detektörler kullanılarak kontrol ed lmel d r. Klor gazı, enjeks - yon s stemler yle (ventur ), çıkış suyu le karıştırılır. Bu tür klorlama s stemler (*) 2012 yılında T.C. Orman ve Su İşler Bakanlığı Su Yönet m Genel Müdürlüğü tarafından, İTÜ Çevre Mühend sl ğ Bölümü’nün katkılarıyla hazırlanan Atıksu Arıtma Tes sler Tasarım Rehber ’nden derlenm şt r. Dezenfeks yon 2. Bölüm