Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 82. Sayı (Mayıs 2015)

74 Su ve Çevre Teknolojileri / Mayıs 2015 www.suvecevre.com REHBER 4.4.1. Genel Esaslar M kro/ultraf ltrasyonda, atıksuyun membranla arıtımı yüksek basınç ya da vakum. Atıksu dezenfeks yonu ama- cıyla yapılacak orta derece b r ayırım ç n 0,2 µ m’l k b r gözenek çapı yeterl - d r. Gözenek çapından büyük olan par- t küller tutulur ve membranın ön yüze- y nde b r k r. İşlet m sırasında membran üzer nde tutulan parçacıklardan b r kat- man oluşur, k bu parçacıklar f ltrasyon ver m n en başlarda artırırken, bel rl b r süre sonra basınç kayıplarına sebeb yet ver r. Bu tabaka, düzenl olarak su le ger yıkama ve k myasal tem zley c ler (peroks tler, as tler veya alkal nler) kul- lanılarak tem zlen r. Membran f ltrasyonu, d k akışlı ve yatay akışlı olarak (Şek l 5) k farklı şek lde çalıştırılır. D k akışlı membran f ltrasyonunda atıksu, membrana d k b r şek lde gel r. F lm tabakası oluşumu hızlıdır. Kısa aralıklarla membran yıkan- malıdır. Yatay akışlı membran f ltrasyo- nunda k akım vardır. Süzüntü memb- randan geçer. Konsantre se membran yüzey nden uzaklaşır. nun yen den kullanılması du şu nu lu yorsa, bu yan ürünler n çevresel etk s göz önünde bulundurulmalıdır (ATV - M 205E, 1998). Klorun taşınması ç n sıkı güvenl k önlemler alınmalıdır. Tes se özel eğ - t ml personel bulundurulmalıdır. Klorun tutulduğu ve kullanıldığı yerlere uyarı levhaları asılmalı ve g r ş kontrol altında tutulmalıdır. Son derece zeh rl olan klor gazı ç n MAK değer 1,5 mg/m 3 tür. Klor yeş l renkl ve sert kokulu b r gazdır ve küçük konsantrasyonlarda b le mukusları tah- r ş edeb l r. Yüksek konsantrasyonlarda se merkez s n r s stem üstünde felç ed c b r etk s vardır. Uzun sürel temas hal nde akc ğer ödem ne bağlı olarak ölüm olayı gerçekleşeb l r. Vakum tek- n ğ n n kullanılmasıyla, bugünlerde güvenl k r skler büyük ölçüde azaltıl- mıştır. Son derece zeh rl ve patlayıcı olan klord oks t ç n MAK değer 1,45 mg/m 3 tür. Klord oks t n turuncu-sarı arası b r reng ve aynı klor g b kesk n b r kokusu vardır. Havadak en ufak klord - oks t konsantrasyonu b le nefes alma problemler ne sebep olab l r, mukusları tahr ş edeb l r. Klor, h poklor t ve klord oks t, suda ve atıksuda norgan k ve organ k b le- ş klerle (prote n, alkoller, hüm k as t- ler, fenoller vb.) reaks yona g rer. Bu reaks yonların sonucunda stenmeyen yan ürünler (klorofenoller, tr hal de metanlar, AOX vb.) oluşturur. Klor gazıyla karşılaştırıldığında, klord oks t kullanımında çevre dostu olmayan ürün oluşumu daha azdır. Çünkü tr halome- tan, klorofenoller ve amonyum ve am n b leş kler nde oluşan reaks yon ürünler oluşmaz. AOX oluşumu %90 oranında azalır. Ancak klor t, klorat,ve klor t g b organ k reaks yon ürünler oluşur. Deklor nasyon basamağı le çıkış suyundak fazla bak ye klorun alınması sten r. 0,3 – 0,6 mg/L’l k klor konsant- rasyonları göl ve neh rlerdek b tk ler n ölmes ne ve hayvan b yokütleler n n azalmasına sebep olur. 0,05 – 0,1 mg/L se balıkların yaşayıp büyümes üze- r nde olumsuz etk de bulunur. Ayrıca, zeh rl maddeler n bes n z nc r nde b r - k p balıklar ve daha ötes ndek canlılara da ulaşma tehl kes vardır. 4.4. Membran F ltrasyonu Atıksu dezenfeks yon proses nde kullanılan membran f ltreler, Ultraf lt- rasyon ve m krof ltrasyon prosesle- r d r. Her k membranlı f ltre proses , gözenekl membranları kullanmaktadır. Membrandan süzme şlem , besleme akımına uygulanan basınç yardımı le uygulanmaktadır (ATV - M 205E, 1998). M kro/ultraf ltrasyon (Tablo 5) bak- ter ve katı maddeler çok y b r şek lde tutma performansı göster r. V rüsle- r n katı maddelere tutunmasına bağlı olarak v rüs sayısında da b r azalma sağlanab l r. Membran f ltrasyonu, hâl hazırda bell başlı bazı atıksuların arıtımı ç n kullanılmaktadır. M kro/ultraf ltras- yon, evsel atıksuyun dezenfeks yonu ç n uygulanmaktadır. İk nc kademe (b yoloj k) arıtma çıkışında membran f ltrasyonu kullanıldığında, herhang b r k myasal veya f z ksel b r dezenfek- s yon proses uygulanmasa da, pato- jen m kroorgan zma sayısı çok düşük olmaktadır. Tablo 5. Membran uygulamaları, giderme verimleri ve tutulan bileşikler (ATV - M 205E, 1998) Şek l 5. Ölü-uç ve çapraz akışlı f ltrasyonun şemat k göster m (ATV - M 205E, 1998). Membrandan geç ş, hem basınç hem de süzüntü tarafından uygulanan vakum basıncı le sağlanab l r. Membran f ltrasyon prosesler n n ver m nde aşağıdak parametreler etk l d r.